Εύτυχος και Ελπήνωρ (Αν έχεις... τύχη διάβαινε!)

....................

Λοιπόν, επειδή το γέλιο μακραίνει τη ζωή κι είναι κιόλας και καλοκαιράκι, επέλεξα για σήμερα κάτι… έτσι πιο ανάλαφρο, πιο δροσερό - όχι τίποτα, να περάσει και πιο ευχάριστα η ώρα! Το θέμα, λοιπόν, με το οποίο θ’ ασχοληθούμε ετούτη τη φορά, είναι ο Εύτυχος. Τι; Ποιος είναι πάλι αυτός; Α, θα σας μαλώσω! Δεν ξέρετε τον Εύτυχο από το εικοστό κεφάλαιο των Πράξεων; Όχι; Ε καλά, έστω… Τον Ελπήνορα όμως από το πλήρωμα τού Οδυσσέα, δεν μπορεί, κάπου θα τον έχει πάρει τ’ αφτί σας, έτσι δεν είναι; Πώς; Τι σχέση έχει τώρα ο ομηρικός Ελπήνωρ με τον… βιβλικό Εύτυχο; Λοιπόν, έχετε δίκιο, σας μπέρδεψα. Ας τα πάρουμε λοιπόν καλύτερα με τη σειρά.
..
Εύτυχος λοιπόν το βιβλικό πρόσωπο - ο… «τυχεράκιας» όπως ακόμα και το ίδιο το όνομά του υποδηλώνει, κυρίως δε το πεπρωμένο που του ’ταν γραφτό. Βλέπετε, όταν ο Παύλος κατά τη διάρκεια τής επιστροφής του (γκούχου, γκούχου) στην Ιερουσαλήμ, σταμάτησε με το πλήρωμά του στην Τρωάδα (γκούχου, γκούχου), την παραμονή τής αναχώρησής τους (γκούχου, γκούχου) συνέβη ένα ατυχές περιστατικό: «Ένας νέος (γκούχου, γκούχου), ονόματι Εύτυχος (γκούχου, γκούχου) εκάθητο εις το παράθυρον και είχε καταληφθεί από βαθύν ύπνον (γκούχου, γκούχου). Επειδή δε ο Παύλος παρέτεινε πολλήν ώραν την διδασκαλίαν, εκυριεύθη εξ ολοκλήρου ο Εύτυχος από τον ύπνον και έπεσεν από το τρίτον πάτωμα κάτω (γκούχου, γκούχου), απ’ όπου και τον εσήκωσαν νεκρόν (γκούχου, γκούχου). Αλλά ο Παύλος κατέβηκε κάτω, έπεσε επάνω εις αυτόν, τον επήρεν εις την αγκάλην του και είπεν: “μη ταράσσεσθε και μη λυπήσθε, διότι η ψυχή του (γκούχου, γκούχου) επανήλθε και υπάρχει μέσα του”. Ανέβηκε δε και πάλιν επάνω, έκοψε τον άρτον τής θείας Ευχαριστίας και έφαγε και αφού επί αρκετάς ακόμη ώρας, μέχρι την αυγήν (γκούχου, γκούχου), τους ωμίλησεν, έτσι κουρασμένος από την αϋπνίαν και το κήρυγμα ανεχώρησεν. Έφεραν δε (γκούχου, γκούχου) εις το υπερώον τον νέον ζωντανόν και παρηγορήθηκαν όλοι πάρα πολύ.» (1)
..
Διαβάζοντας, λοιπόν, την παραπάνω ιστορία, είμαι απόλυτα βέβαιος ότι για ένα πράγμα θ’ αναρωτιέστε τώρα: πού οφείλεται η ξαφνική αυτή κρίση… βήχα που μ’ έπιασε στα καλά τού καθουμένου! Εξηγώ λοιπόν: Όπως ο Καθηγητής Καινής Διαθήκης Ντένις Ρ. Μακ Ντόναλντ υποστηρίζει (2) και -στην περίπτωση αυτή τουλάχιστον- πειστικά τεκμηριώνει, το όλο θέμα τής ιστορίας τού Εύτυχου είναι καταφανώς εμπνευσμένο και δομημένο με πρότυπο τον κατά μερικούς αιώνες αρχαιότερο ομηρικό μύθο τού Ελπήνορα!! Πώς τεκμηριώνεται ο ισχυρισμός αυτός; Κατ’ αρχάς να θυμηθούμε τι λέει η επίμαχη περιγραφή τής Οδύσσειας:
..
Κατά τη διάρκεια τής επιστροφής τους (γκούχου, γκούχου) από την Τροία (γκούχου, γκούχου), και συγκεκριμένα την παραμονή τής αναχώρησής τους (γκούχου, γκούχου) από το νησί τής Κίρκης, οι άντρες τού Οδυσσέα έπεσαν σε «γλυκύν ύπνον» (γκούχου, γκούχου), ένας όμως απ’ αυτούς, κάποιος νέος (γκούχου, γκούχου) ονόματι Ελπήνωρ (γκούχου, γκούχου) που είχε ξαπλώσει στο επάνω δωμάτιο (γκούχου, γκούχου), ξυπνώντας από τον θόρυβο των συντρόφων του, έχασε την αίσθηση τού χώρου (γκούχου, γκούχου) με αποτέλεσμα να πέσει από τη στέγη (γκούχου, γκούχου) και να σκοτωθεί (γκούχου, γκούχου). Η ψυχή του (γκούχου, γκούχου) κατέβηκε αμέσως στον Άδη (3). Επειδή όμως το σώμα τού άτυχου νέου παρέμεινε άταφο, ο νεκρός δεν έβρισκε ησυχία. Έτσι όταν αργότερα ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο για να πάρει χρησμό από τον μάντη Τειρεσία, η πρώτη ψυχή που του παρουσιάστηκε ήταν του Ελπήνορα. Ο αδικοχαμένος νέος αφού γεμάτος οδύνη τού εξιστόρησε πώς ακριβώς πέθανε κάνοντας λόγο για «κακοδαιμονία» (γκούχου, γκούχου), τον παρακάλεσε να φροντίσουν το άταφο σώμα του με τις πρέπουσες τελετές (4). Όπερ και εγένετο: επιστρέφοντας από τον Άδη, οι άντρες τού Οδυσσέα έφεραν την αυγή (γκούχου, γκούχου) το σώμα τού Ελπήνορα το οποίο και θάφτηκε κατά τον προσήκοντα τρόπο (5). Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα…
..
Αυτές, λοιπόν, ήταν οι δύο ιστορίες. Δύο ιστορίες εκ των οποίων η μία είναι ηλίου φαεινότερο ότι δημιουργήθηκε μιμητικά με πρότυπο την άλλη. Και το πρότυπο, βέβαια, δεν μπορεί παρά να ήταν η αρχαιότερη εκδοχή, ήτοι εκείνη τού Ομήρου. Ας θυμηθούμε όμως για άλλη μία φορά τις δύο αφηγήσεις επικεντρωνόμενοι στα στοιχεία εκείνα που συνιστούν ουσιαστικές και όχι επιφανειακές ομοιότητες, υπενθυμίζοντας με ιδιαίτερη έμφαση ότι η λογοτεχνική μίμηση δεν προϋποθέτει την απόλυτη, λέξη προς λέξη, ταύτιση, αλλά κυρίως το κοινό θέμα, έστω και ανανοηματοδοτημένο. Έτσι λοιπόν στην προκειμένη περίπτωση αυτό που χειροπιαστά έχουμε, είναι η εξής εικόνα:
..
Καταρχάς ο τόπος. Άκου Τρωάδα! Διάολε, από τόσα μέρη πέρασε ο Παύλος κατά την περιοδεία του, εκεί βρήκε να συμβεί το ατύχημα; Σε μια πόλη δηλαδή που όχι μόνο ηχητικά και ετυμολογικά, αλλά και ιστορικά παραπέμπει και συνδέεται άμεσα με την αρχαία Τροία; Έλεος δηλαδή!
..
Δεύτερον: τόσο ο Οδυσσέας με τους άντρες του όσο και ο Παύλος με τους δικούς του βρίσκονταν στον δρόμο τής επιστροφής από μία πολύ μεγάλη περιπλάνηση με πάρα πολλές δυσκολίες. Και στις δύο ιστορίες τα κεντρικά πρόσωπα βιάζονταν να γυρίσουν πίσω.
....
Τρίτον: η είσοδος των δύο αντρών, του ομηρικού Ελπήνορα και τού βιβλικού Εύτυχου, στις αφηγήσεις παρουσιάζει εκπληκτικές μορφολογικές, κυρίως δε θεματικές, ομοιότητες: «δε τις έσκε νεώτατος» λέει ο Όμηρος, «καθημένος δε τις νεανίας» λένε οι Πράξεις. Πέραν δηλαδή τής κοινής φραστικής διατύπωσης «δε τις», έχουμε και την ομοιότητα τής ηλικίας! Νεότατος ο ένας, νεανίας ο άλλος!
..
Τέταρτον: το όνομα. Κι όταν λέω «το όνομα» ασφαλώς δεν αναφέρομαι μόνο στο αδιαμφισβήτητο δεδομένο ότι τόσο το «Ελπήνωρ» (ελπίς + ανήρ) όσο και το «Εύτυχος» (ευ + τύχη) αντικειμενικά αποπνέουν θετική ενέργεια και αισιοδοξία για το μέλλον, αλλά και στο ίδιο το γεγονός ότι παρά την αόριστη αναφορά «τις» με την οποία οι δύο νέοι ενσωματώνονται στις επίμαχες ιστορίες, οι συγγραφείς στη συνέχεια γίνονται απόλυτα συγκεκριμένοι αναφέροντας και ονόματα. Και τα ονόματα όπως είδαμε, παρουσιάζουν μια σύγκλιση που δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαία ή επιφανειακή! Στην πραγματικότητα μάλιστα παρότι όπως είπαμε, αμφότερα εκφράζουν αισιοδοξία, το βιβλικό αποτελεί μια εξώφθαλμη αντιστροφή, μια παρωδία τού αντίστοιχου ομηρικού πρωτοτύπου, αφού ο Ελπήνωρ παρά το όνομά του και βάσει των ίδιων των λεγομένων του, τελικά υπήρξε πολύ άτυχος (πέθανε) - ακριβώς τ’ αντίθετο δηλαδή από τον ομοιοπαθή Εύτυχο που τη σκαπούλαρε με μιαν… ανάσταση!
..
Πέμπτον: η χρονική συγκυρία. Εφτά ολόκληρες μέρες κάθησε ο Παύλος στην Τρωάδα, και το ατύχημα… περίμενε να συμβεί ειδικά την τελευταία νύχτα, μόλις μερικές ώρες πριν από την αναχώρησή τους. Υπενθυμίζω ότι και στην ιστορία τού Ελπήνορα το κακό έγινε λίγο πριν από την αναχώρηση τού Οδυσσέα και των ανδρών του από το νησί τής Κίρκης!
..
Έκτον: τόσο ο Ελπήνωρ όσο και ο Εύτυχος είχαν καταληφθεί από βαθύ ύπνο, και οι δύο στο πάνω δωμάτιο!
..
Έβδομον: τα δύο ατύχηματα παρουσιάζουν προκλητική ομοιότητα: πτώση από μεγάλο ύψος λόγω ύπνου - ο μεν Ελπήνωρ από τη στέγη, ο δε Εύτυχος «από του τριστέγου»!!
..
Όγδοον: και στις δύο ιστορίες η πτώση ήταν θανατηφόρα, του μεν Ελπήνορα αμετακλήτως, του δε Εύτυχου «προσωρινά» (αφού μετά υποτίθεται ότι αναστήθηκε).
..
Ένατον: και στις δύο ιστορίες εντοπίζεται ένα κοινό θέμα με αντεστραμμένη όμως αξία. Έπεσε ο Ελπήνωρ από τη στέγη, λέει ο Όμηρος, κι η ψυχή του κατέβηκε στον Άδη. Στην αντίστοιχη βιβλική σκηνή τώρα, αμέσως μετά τη θανατηφόρα πτώση τού Εύτυχου, ο Παύλος σχολίασε ότι η ψυχή τού τυχερού-άτυχου νέου ήταν ακόμα μέσα του! Δεν είπε δηλαδή: «δεν πέθανε» ή «ζει» ή ξέρω ’γώ «κοιμάται», αλλά όπως ακριβώς και ο Όμηρος, ασχολήθηκε με το πού βρισκόταν η ψυχή τού παθόντος! Η μόνη διαφορά ήταν ότι επειδή ο «δύστηνος» και κακοδαίμων -κοινώς: γκαντέμης- Ελπήνωρ δεν ήταν χριστιανός, ο θάνατός του δεν μπορούσε παρά να ήταν οριστικός και αμετάκλητος, σε αντίθεση βέβαια με τον καλότυχο Εύτυχο που με τη βοήθεια τού παντοδύναμου χριστιανικού Θεού... αναστήθηκε!
..
Δέκατον: τόσο τον Ελπήνορα (νεκρό) όσο και τον Εύτυχο (αναστημένο) τους έφεραν πίσω (οι «άλλοι» - 3ο πρόσωπο πληθυντικού) την αυγή!
..
Έτσι λοιπόν έχουν τα πράγματα με την περίφημη ανάσταση τού νεαρού Εύτυχου. Ασφαλώς θα μπορούσε κανείς να προβάλει ζωηρό αντίλογο για το κατά πόσο όλες αυτές οι συγκλίσεις συνιστούν ουσιαστικές ομοιότητες˙ κάποιοι μάλιστα πιθανότατα θα μιλούσουν για… ουσιαστικές διαφορές, δεν θα με εξέπληττε αυτό! Ωστόσο -όπως είπαμε- η μίμηση δεν τεκμηριώνεται με την αυτούσια, λέξη προς λέξη αναπαραγωγή τού πρωτοτύπου, αλλά μεταξύ άλλων και με τον εντοπισμό μιας σειράς κοινών θεμάτων που αθροιστικά (και όχι μεμονωμένα) δύσκολα θα μπορούσαν ν’ αποδοθούν σε τυχαία γεγονότα! Όπως ο αείμνηστος μυθολόγος Joseph Campbell επισημαίνει στο εξαιρετικό βιβλίο του Η δύναμη τού Μύθου, «οι ιστορίες μπορεί να έχουν το ίδιο παγκόσμιο θέμα, αλλά να το εκφράζουν λίγο διαφορετικά, καθώς εξαρτάται από τη διατύπωση των λαών που τις αφηγούνται. […] Εάν δεν βρίσκεσαι σε επιφυλακή για να επισημάνεις τα παράλληλα θέματα, μπορεί να νομίσεις ότι πρόκειται για τελείως διαφορετικές ιστορίες, αλλά δεν είναι έτσι». (6)
..
Στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσε κανείς για παράδειγμα να αντιτάξει ότι το επιχείρημα τού ΜακΝτόναλντ περί «αντιστροφής αξιών» μπορεί να γίνει… λάστιχο για να εξυπηρετήσει προαποφασιμένες ερμηνείες. Εάν λόγου χάρη ο Εύτυχος δεν ήταν νέος όπως κι ο Ελπήνωρ αλλά γέρος, ή εάν δεν είχε πέσει κι αυτός από όροφο αλλά, ξέρω ’γώ, απ’ το… κατώφλι, τότε ο ΜακΝτόναλντ πάλι μέσα θα ’ταν αφού πιθανότατα θα απέδιδε τις διαφορές σε «αντεστραμμένη μίμηση»! Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Διότι και οι δύο ήταν νεότατοι όπως και οι δύο γκρεμοτσακίστηκαν από όροφο! Η μοναδική περίπτωση όπου το θέμα αντιστράφηκε, είναι εκεί που ήταν απολύτως λογικό να συμβεί αυτό: στις συνέπειες δηλαδή τής πτώσης. Διότι είπαμε: ο Ελπήνωρ ως μη χριστιανός και παρά το όνομά του, δεν μπορούσε να ελπίζει σε κάτι καλύτερο από μιαν… αξιοπρεπή ταφή˙ από τη στιγμή που πέθανε, πέθανε! Ο Εύτυχος αντίθετα είχε -κυριολεκτικά!- την καλή τύχη ν’ ανήκει σε μια θρησκεία το κεντρικό δόγμα τής οποίας δεν ήταν παρά ακριβώς αυτό που στην ομηρική εκδοχή θα ήταν αδιανόητο να είχε συμβεί: η ανάσταση, δηλαδή, νεκρών (7)! Το ίδιο άσκοπη θα ήταν επίσης και η επισήμαση άλλων διαφορών˙ το να έλεγε δηλαδή π.χ. κανείς ότι ο Εύτυχος έπεσε ενώ κοιμόταν, σε αντίθεση με τον Ελπήνορα που… μόλις είχε ξυπνήσει˙ ή ότι στην Οδύσσεια το ατύχημα δεν συνέβη στην Τροία (ώστε να τη συνδέουμε με την Τρωάδα τού Εύτυχου), αλλά στο νησί τής Κίρκης ΜΕΤΑ την αναχώρηση από την Τροία! Αυτού του είδους, λοιπόν, τις αντιρρήσεις τις γνωρίζω πολύ καλά από το παρελθόν, γι’ αυτό και τις αναφέρω ήδη από μόνος μου να μην... κουράζονται άλλοι! Δυστυχώς όμως τέτοιου είδους ενστάσεις δεν έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο. Και λέω δεν έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο επειδή είπαμε: το κοινό γενικό θέμα είναι που μετράει, και όχι οι ήσσονος σημασίας αποκλίσεις από το πρωτότυπο. Η αλήθεια είναι πάντως ότι κατά την ταπεινή μου γνώμη ο ΜακΝτόναλντ θα μπορούσε -και θα έπρεπε- να είχε επιμείνει περισσότερο στην παράμετρο αυτή, και το κυριότερο να είχε αντισταθεί στον πειρασμό ν’ αυξήσει τον αριθμό των ομοιοτήτων όσο περισσότερο γινόταν (8). Γιατί έτσι στο τέλος κάπου έχασε.
..
Επισημαίνω λοιπόν για να προλάβω τον ενδεχόμενο αντίλογο:
..
Αναφορικά με την πρώτη ομοιότητα, την προσοχή μας δεν θα πρέπει να την εστιάζουμε στο γεγονός ότι σε αντίθεση με την εκδοχή των Πράξεων (Τρωάδα) το ομηρικό ατύχημα δεν συνέβη στην Τροία, αλλά στο γεγονός ότι ήδη από την αρχή δημιουργείται μια ιδιαίτερα έντονη συνειρμική παράσταση που προετοιμάζει ψυχολογικά τον (υποψιασμένο) αναγνώστη.
..
Αναφορικά με τη δεύτερη, δεν έχει σημασία ότι αλλού επέστρεφε ο Οδυσσέας κι αλλού ο Παύλος, αλλά απλώς το ότι και οι δύο… επέστρεφαν - και μάλιστα όχι από ένα... πικνίκ, αλλά από μιαν… Οδύσσεια! Και όπως είπα και πιο πάνω, βιάζονταν να γυρίσουν πίσω!
..
Αναφορικά με την τρίτη, προσπαθώ να φανταστώ τι διαφορά θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς, μα παρά το ψάξιμο δεν βρίσκω απολύτως τίποτα! Χμμ…, τώρα που το καλοσκέφτομαι, μήπως το ότι στις Πράξεις λέει πως ο νεανίας ήταν καθισμένος, ενώ στην Οδύσσεια απλώς ότι… ήταν;
..
Αναφορικά με την τέταρτη, τα ’παμε αναλυτικότατα! Τι παραπάνω να προσθέσω; Να λεγόταν όντως Εύτυχος ο άνθρωπος επιβεβαιώνοντας τη δοξασία ότι ο ήχος τού ονόμάτος ενός ανθρώπου επιδρά στη διαμόρφωση τής προσωπικότητας του και σε τελική ανάλυση επηρεάζει και τη μοίρα του; Να λεγόταν λοιπόν! Χαλάλι του τού… τυχεράκια! Όχι σαν τον άλλο τον δύστηνο και κακορίζικο τον Άτυχο - εεε, τον Ελπήνορα, ήθελα να πω! (9)
..
Αναφορικά με την πέμπτη ομοιότητα, σημασία δεν έχει ότι το ένα ατύχημα έγινε τα μεσάνυχτα και τ’ άλλο την αυγή. Σημασία έχει ότι και τα δύο συνέβησαν λίγες μόνο ώρες πριν από την προγραμματισμένη αναχώρηση! Το ξαναλέω: εφτά μέρες έμεινε ο Παύλος στην Τρωάδα, έναν ολόκληρο χρόνο ο Οδυσσέας στο νησί τής Κίρκης - στο τέλος βρήκαν να γκρεμοτσακιστούν οι δύο νέοι από κάποιον όροφο; Μη τρελαθούμε τώρα!
..
Αναφορικά τώρα με την έκτη, τι να πω; Εκτός κι αν είναι καθοριστικής σημασίας η διαφορά στον χαρακτηρισμό τού… ύπνου που κατέλαβε τους δύο νέους: βαθύς ήταν τού Εύτυχου, … γλυκός τού Ελπήνορα! Ή μπορεί να πει κανείς ότι στην ομηρική εκδοχή τούς πήρε όλους ο ύπνος, ενώ στη βιβλική αυτό συνέβη «μόνο» με τον Εύτυχο. Εδώ λοιπόν -αν και το θεωρώ το λιγότερο αστείο- να επισημάνω προκαταβολικά ότι το γεγονός αυτό ουδόλως με εκπλήσσει, αφού εάν ο βιβλικός συγγραφέας είχε παραδώσει και τους υπόλοιπους πιστούς στην αγκαλιά του… Μορφέα, θα είχαμε το καθόλου κολακευτικό σκηνικό ενός Παύλου να κυρήττει… μόνος του κι ενός μυστηρίου χωρίς… συμμετέχοντες! Αλλά… για σταθείτε! Μωρέ, μήπως -τώρα που το καλοσκέφτομαι- η σημαντική διαφορά τελικά είναι ότι ενώ ο Ελπήνωρ πήγε και κοιμήθηκε μόνος του στο πάνω το δωμάτιο, ο Εύτυχος αποκοιμήθηκε στο… παραπάνω; Μήπως δηλαδή η διαφορά έγκειται στον… όροφο;
..
Αναφορικά με την έβδομη, μήπως η σημαντική διαφορά είναι το ότι σε αντίθεση με τον Εύτυχο για τον οποίο γνωρίζουμε πως έπεσε «από του τριστέγου», ο Ελπήνωρ «απλώς» γκρεμοτσακίστηκε από τη… στέγη; Όχι βέβαια! Ούτε έχει σημασία το ότι ο Εύτυχος έπεσε ενώ κοιμόταν, σε αντίθεση με τον Ελπήνορα που… μόλις είχε ξυπνήσει. Σημασία έχει ότι και στις δύο περιπτώσεις ο βαθύς ύπνος και η απώλεια τής αίσθησης τού χώρου ήταν η αιτία που συνέβη το κακό!
..
Αναφορικά με την όγδοη και την ένατη, τα είπαμε λεπτομερώς.
..
Για τη δέκατη τέλος, χμμμ…, ειλικρινά δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι. Κουράστηκα και κάπου εδώ πρέπει να κλείσω. Υγιαίνετε! Και προσοχή πού… κοιμάστε!
..
..

Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ

[1] Αγία Γραφή Βίβλος, εκδ. Κ. ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΕΑ, (ερμηνευτική απόδοση:
Ι. Θ. Κολιτσάρα), τόμος 6, σελ. 427
..
[2] Dennis R. MacDonald, «Τα Ομηρικά Έπη και το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο»,
σ. 35-45, 2004, εκδ. Κάκτος
..
[3] Ραψωδία κ, 552-561
..
[4] Ραψωδία λ, 51-80
..

[5] Ραψωδία μ, 8-15
....
[6] Εκδ. Ιάμβλιχος
..
[7] O MακΝτόναλντ αναφέρει και μερικά άλλα παραδείγματα καταφανούς
λογοτεχνικής μίμησης τής φιγούρας τού Ελπήνορα από συγγραφείς 
τής αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων και ο Άλκιμος τού Απουλήιου από τις
Μεταμορφώσεις (Χρυσός Γάιδαρος). Ο Άλκιμος, το όνομα του οποίου
παρωδεί μιμητικά την ιδιότητα πού κατά τα λεγόμενα τού Οδυσσέα ΔΕΝ
διέθετε ο Ελπήνωρ («ούτε τι λίην άλκιμος εν πολέμω»), την πάτησε σαν
χαζός από μια γριά την οποία είχε επιχειρήσει να ληστέψει (ούτε ο Ελπήνωρ,
θυμίζω, ήταν «φρεσίν αρηρώς») με αποτέλεσμα να γκρεμιστεί από το
παράθυρο τού σπιτιού και να βρει τραγικό θάνατο. Μάλιστα όπως ακριβώς
και στην περίπτωση τού Ελπήνορα, και εδώ δίνονται ανατριχιαστικές 
λεπτομέρειες με πολύ αίμα!
..
Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τη λογοτεχνική δύναμη τής φιγούρας
τού αντιήρωα Ελπήνορα η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, έχει συνεισφέρει
ενεργά ακόμα και στην ιατρική ορολογία, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
..
[8] Ο ΜακΝτόναλντ εδώ βλέπει και άλλη ομοιότητα: τη ξαφνική μετάβαση από
το 1ο στο 3ο πρόσωπο Ενικού. Το στοιχείο αυτό ωστόσο προσωπικά δεν
θεωρώ πως έχει κάποιο ειδικό βάρος αφού η χρησιμοποίηση τού προσώπου
αυτού για εμβόλιμες αναφορές σε τρίτους, είναι σχεδόν… αυτονόητη! Το ίδιο
τραβηγμένες θεωρώ επίσης και κάποιες άλλες «ομοιότητες» π.χ. το γεγονός
ότι όπως ο Οδυσσέας κι οι σύντροφοί του τη βραδιά πριν από το ατύχημα
δείπνησαν πλουσιοπάροχα, έτσι κι ο Παύλος με τους πιστούς «γευμάτισαν».
Που βέβαια δεν γευμάτισαν, αλλά απλώς κοινώνησαν, και δη μετά το ατύχημα.
Μα στην τελική ακόμα κι αν είχαν φάει κανονικά, τι το παράξενο θα υπήρχε 
στην αναφορά αυτή;..
...
[9] «άσε με δαίμονος αίσα κακή»
..
..