..
Αγαπητοί φίλοι, καλωσορίσατε στο διαδικτυακό τσαρδί μου!
Ελπίζω παρά την έλλειψη ιδιαιτέρων ανέσεων να νιώσετε όλοι σαν στο σπίτι σας!
Μπορείτε επίσης μετά, αν θέλετε, να περάσετε και δίπλα
στα τραγούδια που αγαπώ.
Εκεί έχει μόνο... μουσική!

τι εστιν αλήθεια;

Πιλάτος (Κατά Ιωάννην, ΙΗ΄ 38)

Αναλυτικός κατάλογος

..
128. Anybody home?
127. Που λέτε, λοιπόν, πάτερ Γεώργιε…
126. «Άγιο φως» (και η κουβέντα συνεχίζεται...)
125. Το θαύμα είναι η... ευχή που... αγιάζει το φως!! (deutsch hier)
124. Το «τι εστιν αλήθεια;» και στα Γερμανικά!
123. Σώσον, Κύριε, τον λαόν σου...
122. Τρία πουλάκια κάθονταν…
121. Μεταξύ θρησκοληψίας και παράνοιας
120. Απρόσκλητοι σε μια χριστιανική χώρα...
119. «Άγιο Φως»: η άλλη όψη τού νομίσματος (deutsch hier)
118. Ποιο ήταν το... θαύμα
117. Οι... άσφαιρες «πύρινες σφαίρες» (deutsch hier)
116. Αστραπές και κεραυνοί (στου φακού μας το γυαλί)... (deutsch hier)
115. Φωτιά στα μπατζάκιά μας...
114. Περί τής προφητείας τού Ησαΐα (Εμπλουτ. αναδημ.)
113. Το χρονικό μιας κωλοτούμπας...
112. Περί τού «αγνώστου θεού» (Αναδημ.)
111. Μπεεεεεε!! (Κάτω τα κεφάλια ωρέ χριστιανοί!)
110. Εγκλωβισμένοι στη ζώνη τού Λυκόφωτος…
109. Τo κάψιμο τού Καρνάβαλου… (Περί «υιών ποιητών»)
108. Άντε βρε, χρόνια πολλά!
107. Η μαρτυρία τού Τάκιτου
106. Home alone 2
105. Σήμερα τα Φώτα κι ο φωτισμός...
104. Η μαρτυρία τού Πλινίου τού Νεοτέρου
103. Η μαρτυρία τού Σουητώνιου
102. Cute Christmas Cartoon
101. Unheilig - Kling Glöckchen ... vom Album
100. Ο γυμνός νεανίσκος στή Γεσθημανή
..99. Δεν ξέρω, δεν είδα, δεν άκουσα...
..98. Βίντεο: Καλόπουλος vs. π. Καρπαθίου
..97. Τι εμοί και σοί (κοινώς, τη ρόκα σου εσύ!);
..96. Μήνυμα προς πάσαν κατεύθυνση
..95. Μπαμ και κάτω (Περί τού Τάε Κβον Ντο)
..94. Ορθόδοξη κβαντική φυσική και τα μυαλά στα κάγκελα!
..93. Λυπάμαι, αλλά δε γίνεται αλλιώς!
..92. Η αμαρτωλή ιστορία μιας απογραφής
..91. Κυριακή γιορτή και σχόλη, να ’ταν η βδομάδα όλη…
..90. Μυρώστε με ν’... αγιάσω!
..89. Μέχρι να... παγώσει η κόλαση...
..88. H αειμεσιτεύουσα Βασίλισσα των Ουρανών
..87. Περί τού Ιωάννη τού Ριγολόγου
..86. Βίντεο με τον Μεταλληνό: Αξίζει να το δεις!
..85. Είμαστε και σε... κρίσιμη ηλικία...
..84. Η αβάσταχτη ελαφρότητα τού απολογήσθαι
..83. Αποκαλυπτήρια (Sit back and enjoy the show!)
..82. Περί... υιών
..81. Περί «γεννητού» και «κτιστού» (και… «ποιητού»)
..80. Παιδιά, έχουμε γενέθλια!
..79. Τον αναγνωρίζετε;
..78. Ένα... φοβερά δύσκολο… απλό ερώτημα!!
..77. Προβληματισμών συνέχεια...
..76. Προβληματισμοί...
..75. Ανοίξτε κανένα παράθυρο, ρε παιδιά!
..74. ΜΟΝΟΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ (HOME ALONE)
..73. Δάσκαλε, για ρίξε ένα... repeat σε παρακαλώ!
..72. Αχαχαχαχαχαχα!
..71. Τα παιδιά τού Ζεβεδαίου ποιον είχαν πατέρα;
..70. Chicken Techno
..69. Εύτυχος και Ελπήνωρ (Αν έχεις... τύχη διάβαινε!)
..68. Περί τής γνωστής-άγνωστης εξέγερσης
..67. Η αναγκαιότητα τής πίστης
..66. Το μυστήριο τού Βαραββά
..65. Ω Αυτοκράτορ, εγρήγορας ή καθεύδης;
..64. Τα κινητά σας, ρεεεεε!!
..63. Προς Ο.Ο.Δ.Ε. (Περί του Αγίου Φωτός)
..62. Ο σωστός τρόπος να κάνεις τον σταυρό σου!
..61. Περί του Τιμίου Ξύλου
..60. Περί της αναγκαιότητας τού κακού
..59. Περί του «Πίστευε και μη ερεύνα»
..58. DEPECHE MODE - «Βlasphemous rumours»
..57. Κωδικός «Λαντσιάνο»
..56. Περί των… «γνωστών αγνώστων»
..55. Περί εικόνων
..54. Ισορροπημένη ανισορροπία ή… ανισόρροπη ισορροπία;
..53. Το χρονικό μιας... κλωνοποίησης
..52. Λάιονελ Ρότσιλντ - η περιπέτεια ενός όρκου
..51. Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
..50. Merry Christmas Mr. Bean
..49. Προς κέντρα λακτίζειν
..48. Ο δίκαιος και ο δυνάστης
..47. Μια υπέροχη Κυριακάτικη εμπειρία ...
..46. Οι Δέκα Πληγές τού ... Ιπούουερ!
..45. Με τα δυο χεράακια, πλάθω σκ*****άακια...
..44. Γκρρρρ!!! Αυτό δεν είναι δυνατόν!!!!!!
..43. For yooour eyes onlyyyyy ...
..42. Περί Θεού: Εν οίδα ότι ουδέν οίδα
..41. Περί Κυρίλλου και Υπατίας τής Αλεξανδρινής
..40. «Λάβετε, φάγετε ...» - ποιος το είπε τελικά;
..39. Οι βολεμένοι μικροαστοί τής θρησκευτικής πίστης
..38. Life: press DELETE
..37. Μεταξύ πατέρα και γιού
..36. Ρε παιδιά, μήπως έχει κανείς την ... ακριβή ώρα;
..35. O Ελισαίος, οι αρκούδες και οι ... αρκουδιές!
..34. Η διάβαση της Ερυθράς και ο … Ρα!
..33. Περί … «αλλοτρίων» θαυμάτων
..32. Η μάχη για τους … «αναποφάσιστους»
..31. Οι ... Χριστιανοαντιγιαχβεβουδιστοϊνδουιστές
..30. Καλησπέρα, γιατρέ ... Είμαι ο ... Απόλλων!!
..29. Μπρρρρ!!!
..28. Πώς το 40 χώρεσε μέσα στο ... 1 !!!
..27. Πώς το 40 χώρεσε μέσα στο ... 3 !!!
..26. Ο απαγχονισμός τής ... κοινής λογικής
..25. (Γενικά) περί αντιφάσεων
..24. Βασίλεψε ο ήλιος (και ... νίκησε ο Δαβίδ!)
..23. Τα ... ακριβώς 153 (υπόπτου προελεύσεως) ψάρια
..22. Οι δαίμονες και οι ... τετράποδες μπριζόλες
..21. Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα
..20. Περί θεοπνευστίας
..19. Η μυστηριώδης Σινδόνη τού Τορίνο
..18. Περιέχει η Γένεση προφητείες γιά την Αποκάλυψη;
..17. Να ζει κανείς ή να μη ζει ... (Περί Αδάμ και Εύας) ...
..16. Η δημιουργία των πτηνών
..15. Εξαγαγέτω τα ύδατα ερπετά (και η φαντασία...
........δεινοσαύρους
..14. Άμοιρε άνθρωπε, τι σού ’μελλε να πάθεις!
..13. Ρουάχ -φύσηξε ο άνεμος (μας πήρε και ... μας σήκωσε)!
..12. Ολική έκλειψη ηλίου, σελήνης και ... νοημοσύνης
..11. Οι κατά ... φαντασίαν γνωρίζοντες
..10. Η σιωπή των αμνών (Περί τού Αγίου Φωτός)
...9. Η πινακίδα Ι.Ν.Β.Ι.
...8. Θεïκό σχέδιο ή … σατανική αντιγραφή;
...7. Δάσκαλε που δίδασκες ...
...6. Η καραμέλα των «ανθρωπομορφικών εκφράσεων»
...5. Περί «δημοκρατικότητας»
...4. Όλα συγχωρούνται; - Μμμ, δε νομίζω.
...3. Ο (διάτρητος) παρθενικός υμένας
...2. ΗΣΑΪΑΣ, Ζ΄ 14 - παρθένος(= ανέγγιχτη) ή ...
.......παρθένος (= νεάνις);
...1. Συγγνώμη, δεν μπορώ να περιμένω άλλο πια!

Επειδή όλα κάποτε τελειώνουν...

Επειδή όλα κάποτε τελειώνουν...

Τρίτη 2 Ιουνίου 2009

«Άγιο Φως»: η άλλη όψη τού νομίσματος

Το άρθρο αυτό γράφτηκε με σκοπό να προσφέρει στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη σε συγκεντρωμένη και επιμελημένη μορφή, υλικό που ο εντοπισμός του μέσα στον λαβύρινθο των ογκωδών κειμένων και των θερμών σχολίων που ακολούθησαν, είχε γίνει πλέον εξαιρετικά δύσκολος. Για να μην πήγαινε λοιπόν χαμένος όλος αυτός ο κόπος και ο χρόνος που είχα δαπανήσει, και κυρίως για να μην κάνω τη χάρη σ’ αυτούς που εξαρχής εκεί ακριβώς στόχευαν, έκανα ένα γερό ξεσκαρτάρισμα, ενσωμάτωσα πλήθος νέων στοιχείων και παρατηρήσεων στο κύριο σώμα τού άρθρου και σας παραδίδω το τελικό αποτέλεσμα με ήσυχη τη συνείδησή μου ότι έπραξα αυτό που ήταν επιβεβλημένο.
........
...

Ας είμαστε ειλικρινείς: η περίπτωση το φαινόμενο τού «Αγίου Φωτός τής Ιερουσαλήμ» όντως να οφείλεται σε θαύμα, για τους περισσότερους από εμάς τους «θρησκευτικά αποστασιοποιημένους», δεν μπορεί να ιδωθεί διαφορετικά παρά μόνο ως ένα απειροελάχιστο θεωρητικό ενδεχόμενο που ο προσδιορισμός τής πιθανοφάνειάς του ελάχιστα θα απείχε από τη διαρρήδην απόρριψή του. Γεγονός είναι όμως επίσης ότι οι διάφορες προσπάθειες απομυθοποίησης που κατά καιρούς έχουνε γίνει από την πλευρά των σκεπτικιστών, παρότι εξηγούν κάποιες εκφάνσεις τού φαινομένου, προς το παρόν δεν έχουν καταφέρει ακόμα να δώσουν απόλυτα πειστικές απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που εγείρει η πολυσυνθετότητά του. Το τι λοιπόν πραγματικά συμβαίνει κάθε Μεγάλο Σάββατο στα Ιεροσόλυμα, υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει αντικείμενο αυστηρής επιστημονικής έρευνας. Αυτό ωστόσο που ανενδοίαστα μπορεί να διερευνηθεί και να προσεγγισθεί με κριτικό πνεύμα είναι το θεολογικό υπόβαθρο τού φαινομένου και η -για την πλειονότητα των πιστών- λιγότερο γνωστή προϊστορία του....

Ο μύθος τής μυστικής προσευχής
...
Γύρω από την ειδική δεητική ευχή που αναπέμπεται από τον Έλληνα Πατριάρχη, έχουν υφανθεί φοβεροί μύθοι και θρύλοι, με κοινό παρονομαστή την πεποίθηση ότι πρόκειται για κάποια μυστική προσευχή που μόνο εκείνος γνωρίζει! Κάτι τέτοιο ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα: Η εν λόγω ευχή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1933 από τον Αρχιμανδρίτη (διδάκτορα τού Πανεπιστημίου Αθηνών) Κάλλιστο Μηλιαρά και αναδημοσιεύτηκε το 1967 στο περιοδικό Νέα Σιών, επίσημο όργανο δημοσιευμάτων τού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (1) ۬ συνεπώς δε μιλάμε για κάποιο επτασφράγιστο, φοβερό μυστικό στο οποίο κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση πλην τού Ορθόδοξου Πατριάρχη, αλλά για ένα κείμενο που είδε για πρώτη φορά το φως τής δημοσιότητας ήδη πριν από ογδόντα σχεδόν ολόκληρα χρόνια!...

Η απίστευτη ομολογία
...
Τι λέει όμως άραγε η πολυθρύλητη αυτή προσευχή; Τι δέεται ο Πατριάρχης όταν απομονώνεται στο Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου; Μα τι άλλο -θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς- παρά να συμβεί αυτό που (υποτίθεται ότι) κάθε φορά συμβαίνει: να κατέλθει δηλαδή το «Άγιο Φως» θαυματουργικά από τον ουρανό και να φωτίσει όλη την οικουμένη! Όμως αλίμονο, οι φραστικές διατυπώσεις που χρησιμοποιούνται στην ευχή, είναι σαφέστατες και οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι η φωταψία στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια τελετή συμβολικού χαρακτήρα και ότι το φως που εμφανίζεται κάθε Μεγάλο Σάββατο στα Ιεροσόλυμα, δεν κατέρχεται εξ ουρανού, αλλά έχει απολύτως φυσική προέλευση, χαρακτηρίζεται δε άγιο ακριβώς επειδή εξάγεται από τον Πανάγιο Τάφο! Η ερμηνεία αυτή -όπως θα καταδειχθεί παρακάτω- προκύπτει αβίαστα με την απλή ανάγνωση και μόνο τής ευχής, κάτι που στο βιβλίο του Φωτομαχικά-Αντιφωτομαχικά ρητά παραδέχθηκε ακόμα και ο π. Μεταλληνός (!), συντασσόμενος έτσι απόλυτα με «τόν σεβαστό μου διδάσκάλο, γνωστό άρχαιολόγο καί άριστο γνώστη τού χώρου τής Ὀρθόδοξης Λατρείας, καθηγητή καί ακαδημαϊκό κ. Κωνσταντίνο Καλοκύρη».
...
Ο π. Μεταλληνός στο βιβλίο του συμπυκνώνει και σχολιάζει έργα υπερμάχων, αλλά και αρνητών τής θεωρίας περί θαύματος, τα οποία και αναδημοσιεύει αυτούσια. Ορισμένα επιχειρήματα -τόσο υπέρ όσο και κατά- αξιολογούνται με προσεχτικούς, μετριοπαθείς χαρακτηρισμούς, ενώ άλλα αφήνονται ασχολίαστα. Αυτό όμως που πραγματικά αφήνει τον αναγνώστη άναυδο είναι η απερίφραστη παραδοχή ότι στην ευχή -την οποία κι ο ίδιος ο κληρικός-καθηγητής δέχεται ως «‘‘κλειδί” για την κατανόηση τής Τελετής και την τεκμηρίωση τής φύσεως τού ‘‘Αγίου Φωτός”»- «[...] ‘‘πουθενά δεν γίνεται λόγος (ούτε καν υπαινιγμός) περί ‘άνωθεν κατερχομένου αΰλου Φωτός’ κατά τη στιγμή εκείνη, αλλά νοείται μόνο φως φυσικό, πού ανάβεται στην ανάμνηση του Αναστάντος Χριστού”». (2) ...

Με το συγκλονιστικό αυτό σχόλιο λοιπόν, ο π. Μεταλληνός -όπως κι ο ίδιος πριν από μερικούς μήνες ρητά παραδέχθηκε σε δημόσια τηλεοπτική του εμφάνιση- εξέφρασε σαφείς επιφυλάξεις για το φαινόμενο τού «Αγίου Φωτός», γεγονός για το οποίο -όπως ο ίδιος παρατήρησε- θα έπρεπε μάλιστα όχι να κατηγορείται, αλλά να επαινείται! Διά τής έμμεσης δε αυτής αμφισβήτησης, συντάχθηκε όχι μόνο με την ερμηνεία τού διδασκάλου του Κωνσταντίνου Καλοκύρη, αλλά στον πυρήνα της εν μέρει και μ’ αυτήν τού Στ. Καραθεοδωρή, ιατρού, κορυφαίου στελέχους τού φαναριώτικου κύκλου και συγγραφέα σημαντικών φιλολογικών και θεολογικών έργων, ο οποίος θεωρούνταν από τη Μεγάλη Εκκλησία θεολογική αυθεντία (3). Ο Καραθεοδωρής στο ανέκδοτο έργο του Αντίρρησις (1832-1836) ενώ ασκεί κριτική στον Κοραή για την πολεμική του κατά των Ιεροσολυμίτων Πατριαρχών, στο ζήτημα τού «Αγίου Φωτός» δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών (4): ...«[...] ἐκράτησεν ἔθος ἀνάπτεσθαι φῶς ἐπί τοῦ ἁγίου τάφου καί ἀπ’ ἀυτό ἄλλα φῶτα πανηγυρικά [...]»
...
«Τό ἐν Ἱερουσαλήμ Ἅγιον φῶς οὐδείς τῶν πατριαρχῶν, τῶν ἄρχιερέων, τῶν ἱερέων, τῶν ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας μετόχων, ὡς οὐδέ οἱ πλείους τῶν τυχόντων πιστεύουσι θαυματουργικόν [...]»
... 
«Ἀλλά διατί τό λέγουσιν Ἅγιον Φῶς; Ναίσκε! Ἅγιον Φῶς! Διότι ἀνάπτεται ἐπί τόν ἅγιον τάφον, καί οἱ πιστοί ευλαβῶς τό λαμβάνουσιν, ἀλλ’ ἡ εὐλάβεια αὕτη μεταπεσοῦσα εἰς δεισιδαιμονίαν διά τήν τῶν πολλῶν ἀμάθειαν ἰσχυροποίησε μεταξύ τῶν ἁπλουστέρων ἀδελφῶν καί τόν λόγον, ὅν προλαβόντως διέδωκαν οἱ Φραγκοπαπάδες ἀνέκαθεν, ὅτι διά θαύματος ἅπτεται φῶς»
...
«Τό φῶς, λοιπόν, οὐδ’ ἄλλην ἁγιότητα ἔχει, εἰ μή ὅτι ἀνάπτεται εἰς τόν τάφον τοῦ Κυρίου (5), καθ’ ἥν ἡμέραν ἐτελέσθη τό μέγα μυστήριον τῆς ἀναστάσεως [...

Ο προβληματισμός τού π. Μεταλληνού
...
Συνεκτιμώντας δε την κατηγορηματική διαβεβαίωση τού Αρχιεπισκόπου Νικηφόρου Θεοτόκη το 1800 ότι το φως δεν κατέρχεται θαυματουργικά εξ ουρανού, αλλά ανάβεται από τον Πατριάρχη κι εν συνεχεία μεταδίδεται στους πιστούς ως αγιασμένο, χωρίς η εκκλησία να μπορεί να θεραπεύσει «τήν τοῦ χύδην λαοῦ ὑπόληψιν» (6) και σε συνδυασμό με παλαιότερες μαρτυρίες όπως αυτήν τής Αιθερίας το 385 μ.Χ. («κατά τήν δεκάτη ὥρα [...], ἀνάβουν ὅλους τούς λύχνους καί τά κηρία, πράγμα πού κάνει μιά ἐξαίρετη φωτοχυσία. Ἀλλά τό φῶς μέ τό ὁποῖον ἀνάβουν (αὐτά), δέν τό φέρνουν ἀπ’ ἔξω ἀλλά προέρχεται ἀπό τό ἐσωτερικό του σπηλαίου [...] ὅπου νυχθημερόν καίει λύχνος») (7), δεν μπορεί κανείς παρά να προβληματιστεί σφόδρα. Ο ίδιος ο π. Μεταλληνός στην επίμαχη μελέτη του αποστασιοποιήθηκε ρητά από τη συλλογιστική τής κατ’ οικονομίαν σιωπώσης Εκλησίας, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι προτιμά «τους ‘‘αθέους” που απορρίπτουν διαρρήδην κάθε περίπτωση θαύματος στο θέμα τού ‘‘Αγίου Φωτός”, από την για οποιονδήποτε λόγο ἀπόκρυψη [...] τής αλήθειας» (8)! Μιας αλήθειας την οποία ωστόσο η Εκκλησία κατά τον κ. Καλοκύρη στην ουσία ομολογεί με την ευχή έστω που διαβάζεται κατά την Τελετή τού Μ. Σαββάτου. Την εν λόγω δέηση παραθέτει και αναλύει στο βιβλίο του ο κ. Καλοκύρης διεξοδικά καταλήγοντας στο συμπέρασμα που -όπως είδαμε πιο πάνω- ασπάστηκε στη μελέτη του το 2001 και ο π. Μεταλληνός: ότι δηλαδή εάν θέλουμε να κατανοήσουμε την τελετή και τη φύση τού φωτός («φυσικό ή υπερφυσικό;»), θα πρέπει να δούμε τι λέει η ευχή και αυτό που αβίαστα προκύπτει από την ευχή είναι ότι το φως ανάβει με καθ’ όλα φυσικό τρόπο, έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα και η αγιότητά του συνίσταται απλώς και μόνο στο γεγονός ότι προέρχεται από τον Πανάγιο Τάφο!
...

Διαβάζοντας την προσευχή
...
Να όμως μερικά από τα επίμαχα σημεία τής ευχής στα οποία ο αναγνώστης καλείται να εστιάσει την προσοχή του:
...
«[...] μνείαν ποιούμεθα καὶ τῆς ἐν Ἅδου καθόδου σου, [...] τῇ ἀσταπῇ τῆς σῆς θεότητος φωτὸς πληρώσας τά καταχθόνια. Ὅθεν [...] κατὰ τοῦτο τὸ ὑπερευλογημένον Σάββατον [...] σὲ τό ὄντως ἱλαρὸν καὶ ἐφετὸν φῶς ἐν τοῖς καταχθονίοις θεϊκῶς ἐπιλάμψαν, ἐκ τάφου δέ θεοπρεπῶς ἀναλάμψαν ἀναμιμνησκόμενοι, φωτοφάνειαν ποιούμεθα, σού τήν πρός ἡμᾶς συμπαθῶς γενομένην θεοφανείαν, εἰκονίζοντες˙[...] Διά τοῦτο, ἐκ τοῦ ἐπὶ τοῦτον τὸν φωτοφόρον σου Τάφον ἐνδελεχῶς καί ἀειφώτως ἐκκαιομένου φωτός εὐλαβῶς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοῖς πιστεύουσιν εἰς σὲ τὸ ἀληθινὸν φῶς καὶ παρακαλοῦμεν καὶ δεόμεθὰ σου, Παναγιότατε Δέσποτα, ὅπως ἀναδείξῃς αὐτὸ ἁγιασμοῦ δῶρον καὶ πάσης θεϊκῆς σου χάριτος πεπληρωμένον, διὰ τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου καὶ φωτοφόρου Τάφου σου˙καὶ τοὺς ἁπτομένους ευλαβῶς αὐτοῦ εὐλογήσης καί ἁγιάσης [...]. Αμήν.»...Όπως επισημαίνει ο κ. Καλοκύρης «η ευχή είναι πολύ διαφωτιστική». Και πράγματι, πουθενά δε γίνεται λόγος για θαυματουργικά εμφανιζόμενο φως, αλλά «νοείται μόνο φως φυσικό, που ανάβεται στην ανάμνηση τού Αναστάντος Χριστού, τού αληθινού φωτός τού Κόσμου». Εις ανάμνησιν λοιπόν τού θαύματος εκείνου, ο Πατριάρχης δημιουργεί -ο ίδιος!- εμφάνιση φωτός, εικονίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη θεοφάνεια τού Χριστού που βίωσαν οι άνθρωποι. «Και η Ευχή [...] προχωρεί και εξηγεί το από πού παίρνεται το φως για να ανάψουν οι λαμπάδες και, στη συνέχεια, να μεταδοθεί στούς πιστούς. Και είναι ο τόπος αυτός ο άγιος Τάφος και πηγή τού φωτός το οποίο ευλαβώς λαμβάνει ο Πατριάρχης, είναι η ιερή λυχνία που ΣΥΝΕΧΩΣ και πάντοτε καίει εκεί».
...
Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του ο κ. Καλοκύρης τονίζει με ιδιαίτερη έμφαση τη λέξη «ἀναδείξῃς» η οποία «δηλώνει καθαρά ότι το φως (όχι μόνο δεν είναι ουρανόπεμπτο, αλλά) δεν έχει ακόμα αναδειχθεί ιδιαίτερον ‘‘αγιασμοῦ δώρον” [...]. Εάν όμως, με άλλα λόγια, το φως ήταν ουρανόπεμπτο, τότε δεν θα παρακαλούσε ο Πρωθιεράρχης όπως το αναδείξει ο Θεός. Και πώς θα γίνει αυτή η ανάδειξη; Επεξηγεί η ευχή: Διά τής χάριτος τού Παναγίου Τάφου».
...
Προς επίρρωσιν δε τής ερμηνείας αυτής ο κ. Καλοκύρης παραπέμπει «στις ευχές τού Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων (όπως γίνει το ‘‘ὕδωρ ἁγιασμοῦ δῶρον καί … ἀναδειχθῆναι αὐτό ἀποτρόπαιον…”), και τής ευχής για τη μετουσίωση των Τ. Δώρων στη Λειτουργία τού Μ. Βασιλείου (δέεται ο ιερέας όπως ο Θεός τα Τίμια Δώρα ‘‘εὐλογῆσαι, ἁγιάσαι και ἀναδεῖξαι”). Λοιπόν ‘‘ἁγιάσαι και ἀναδεῖξαι” έχουμε σε αυτές τις ευχές, όπως ακριβώς και στην ευχή τού αγίου φωτός».
...
Ο χριστιανικός αντίλογος
...
Η ευχή, αντιλέγουν οι ορθόδοξοι, σε κανένα σημείο δεν αναφέρει ρητά ότι το φως ΔΕΝ κατέρχεται θαυματουργικά, αλλά ανάβεται συμβολικά (εννοείται υπό τινός). Εκτός αυτού, η διατύπωση «ὅπως ἀναδείξῃς αὐτὸ ἁγιασμοῦ δῶρον» ουδόλως σημαίνει ότι το φως δεν είναι ήδη άγιο. Απλώς ο Πατριάρχης δέεται οι πιστοί που θα το λάβουν με ευλάβεια, να ευλογηθούν και να γίνουν κοινωνοί τής αγιότητάς του. Ό,τι ακριβώς δηλαδή συμβαίνει και με τη Θεία Ευχαριστία όπου ο ιερέας μετά τη μετάληψη των (μεταβληθέντων και συνεπώς ΗΔΗ αγίων) Τιμίων Δώρων, αναπέμπει ευχές με αιτούμενο την ευλογία των μεταλαβόντων.
...
Οι ενστάσεις όμως αυτές είναι πέρα για πέρα αβάσιμες. Καταρχάς ο ισχυρισμός ότι η ευχή σε κανένα σημείο δεν αναφέρει ρητά πως το φως ΔΕΝ κατέρχεται θαυματουργικά, αλλά ανάβεται συμβολικά υπό τινός, έρχεται καταφανώς σε σύγκρουση με τη θέση που διατύπωσε ο π. Μεταλληνός στο βιβλίο του. Ο κληρικός-καθηγητής, υπενθυμίζουμε, χαρακτήρισε το συμπέρασμα τού Καλοκύρη ότι πουθενά στην ευχή δεν αναφέρεται ρητά ή έστω υπονοείται ένα ουρανόθεν κατερχόμενο φως, αυτολεξεί ΟΡΘΟ. Συνεπώς οποιαδήποτε απόπειρα εξαγωγής τού αντίθετου συμπεράσματος επί τη βάσει τού κειμένου τής ευχής, αυτομάτως θέτει σε άμεση αμφισβήτηση την κρίση τού π. Μεταλληνού. Η ορθοδοξία, ασφαλώς, δεν εκπροσωπείται ούτε και δεσμεύεται από το τι λέει κάθε φορά ο κληρικός-καθηγητής ή οποιοσδήποτε άλλος λόγιος θεολόγος, επειδή όμως από την πλευρά των απολογητών επιχειρήθηκε να διαστρεβλωθεί το νόημα των δηλώσεων αυτών και να υποβαθμισθεί το θέμα, καλό είναι να μπουν τα πράγματα στη σωστή τους βάση.
...

Πέραν τούτου, με ποια λογική η σιωπή μιας μαρτυρίας περί τού οποιουδήποτε συμπεράσματος θα ήθελε να εξαγάγει κανείς, θεωρείται επιχείρημα υπέρ τής ορθότητας τού μη ρητά αναφερομένου ή σαφώς υπονοουμένου αυτού συμπεράσματος; Πώς είναι δυνατόν δηλαδή, επειδή η ευχή δεν αναφέρει το τι ΔΕΝ συμβαίνει, να συνάγεται με τόση ευκολία το συμπέρασμα ότι αυτό κάλλιστα μπορεί να… συμβαίνει;! (9)
...

Ούτως ή άλλως όμως, δε χρειάζεται να ψάχνουμε για εκείνα που ποτέ δεν ειπώθηκαν, αφού κι αυτά που ειπώθηκαν αρκετά είναι. Το ότι το φως δεν κατέρχεται ουρανόθεν, αλλά προέρχεται από ανθρώπινο χέρι, προκύπτει φερ’ ειπείν από τη φράση «φωτοφάνειαν ποιούμεθα» η οποία σημαίνει «κατασκευάζουμε, δημιουργούμε εμφάνιση φωτός». Όσον αφορά τη μετοχή «ἐκκαιομένου φωτός», μπορεί μεν δεδομένης τής απουσίας ποιητικού αιτίου να μην είναι απόλυτα σαφές ότι εδώ έχουμε πράξη διενεργούμενη υπό τινός, η παθητική φωνή ωστόσο ως γνωστόν δεν ενδιαφέρεται άμεσα για το ποιητικό αίτιο. Συνεπώς το ότι δεν αναφέρεται ρητά ποιος ή τι «εκκαίει» το φως, από τη στιγμή που προηγείται η φράση «φωτοφάνειαν ποιούμεθα», ελάχιστη σημασία έχει. Όπως είδαμε άλλωστε, ο ίδιος ο π. Μεταλληνός, συμφώνησε ανεπιφύλαχτα με το συμπέρασμα ότι από την ευχή συνάγεται πως το φως «ανάβεται» (όχι: «ανάβει»)! Δέχτηκε δηλαδή αδιαμαρτύρητα και επανέλαβε μια διατύπωση που πέραν πάσης αμφισβήτησης εκφράζει πράξη διενεργούμενη υπό τινός! Όσον αφορά δε τον συμβολικό χαρακτήρα τής φωταψίας, οι φράσεις «τό φῶς [...] ἀναμιμνησκόμενοι», «φωτοφάνειαν ποιούμεθα» και «θεοφάνειαν εικονίζοντες» είναι κάτι παραπάνω από σαφείς, γι’ αυτό και ο (όχι μόνο θεολογικά, αλλά και γλωσσικά καταρτισμένος) π. Μεταλληνός δεν προέβαλε την παραμικρή ένσταση.
...
Όσο για τον επιχειρούμενο παραλληλισμό με τη Θεία Ευχαριστία (ή το αγιασμένο νερό, το Ευχέλαιο κ.ο.κ.), η όλη επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται είναι εντελώς αβάσιμη. Καταρχάς, σε αντίθεση με (αυτό που πιστεύεται για) το «Άγιο Φως», ο Άρτος κι ο Οίνος τής Θείας Κοινωνίας στην αρχή έχουν απολύτως φυσική σύσταση και προέλευση. Άγια γίνονται μόνο ΜΕΤΑ την ειδική δέηση τού ιερέα, ενώ οι ευχαριστήριες ευχές που επικαλούνται οι χριστιανοί λόγω κάποιων ομοιοτήτων με τη δέηση για το φως, αναπέμπονται κι αυτές ΜΕΤΑ τη μετάληψη, αφού δηλαδή συντελεσθεί το θαύμα και οι πιστοί γίνουν κοινωνοί αυτού. Η ευχή του Πατριάρχη όμως αναπέμπεται ΠΡΙΝ από την εκδήλωση τού αμφιλεγόμενου «θαύματος», όταν δηλαδή δεν υπάρχει ακόμα ούτε σπίθα υπερφυσικού φωτός εντός Κουβουκλίου! Όσο για τις ευχαριστιακές παρακλήσεις τού τύπου «γενέσθω μοι ὁ ἄνθραξ τοῦ παναγίου σου Σώματος καὶ τοῦ τιμίου σου Αἵματος […] εἰς προσθήκην τῆς θείας σου χάριτος», σε καμία περίπτωση δε δύνανται να παραλληλιστούν με το «ἀναδείξῃς αὐτὸ […] πάσης θεϊκῆς σου χάριτος πεπληρωμένον» που λέει η δέηση τού Πατριάρχη, αφού στην μεν πρώτη περίπτωση το αιτούμενο είναι η θεία χάρη να μεταδοθεί στους πιστούς πού ήδη έγιναν κοινωνοί τού θαύματος (μεταβολή των Τιμίων Δώρων), ενώ στη δεύτερη να πλημμυρίσει με χάρη Η ΙΔΙΑ Η ΥΛΗ που υποτίθεται πως είναι ήδη εξ αρχής θεόπεμπτη!! Όμως επαναλαμβάνουμε: Έχει ανάγκη ένα υπερκόσμιο, εξωσυμπαντικό φως που υποτίθεται πως κατέρχεται θαυματουργικά απ’ ευθείας από την άκτιστη χάρη τού Θεού, οποιαδήποτε ειδική δέηση για να πλημυρίσει μ’ αυτό από το οποίο εξ ορισμού θα έπρεπε ήδη να έσφυζε; Ασφαλώς και όχι. Οπότε;
...
Ο σωματικός έλεγχος και η Ακοίμητη Κανδήλα
...
Όσον αφορά τώρα τη σωματική έρευνα στην οποία (υποτίθεται ότι) υποβάλλεται ο Πατριάρχης πριν από την είσοδό του στο Κουβούκλιο, κατά τον κ. Καλοκύρη όλα αυτά «είναι ένας θρύλος, προïόν κατώτερης λαïκής ευσεβόφρωνος αφέλειας [...] που υποβιβάζει σε ‘‘απάτη” την έντιμη και ακατάκριτη συμπεριφορά του, και τον παρουσιάζει έτσι ως συνεργό στην εμφάνιση ενός ψευδοθαύματος [...]». Διότι «η αφαίρεση των αμφίων και η εμφάνισή του μόνο με το στιχάριο αποτελεί μέρος τού σχετικού Τυπικού της Εκκλησίας. Δηλαδή πρόκειται για διαδικασία η οποία σημαίνει ότι ο Πατριάρχης, εκφράζοντας ταπείνωση και άκρα ευλάβεια, πριν πλησιάσει και περάσει στο Πανάγιο Άδυτο απεκδύεται τα δηλωτικά τού επισκοπικού αξιώματος άμφια» μένοντας με «το στιχάριο (το απλούστερο και κοινό άμφιο για κάθε βαθμίδας κληρικό)» (10)! Ακόμα κι έτσι όμως, ο χαρακτηρισμός τής διαδικασίας που μεσολαβεί μεταξύ τής συμβολικής αφαίρεσης των εξωτερικών αμφίων (μόνο αυτών!) τού Πατριάρχη και τής εισόδου του στο Κουβούκλιο ως «εξονυχιστικού σωματικού ελέγχου», αποτελεί, αν μη τι άλλο, μια… υπερβολικά γενναιόδωρη διατύπωση που καθιστά οποιαδήποτε περαιτέρω συζήτηση για το θέμα ήδη εκ των προτέρων άνευ αντικειμένου!
...

Το ζήτημα δε περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν έρχεται κανείς αντιμέτωπος με δημόσιες τοποθετήσεις θεολογικά πεπαιδευμένων ορθοδόξων, σύμφωνα με τις οποίες η περίφημη Ακοίμητος Κανδήλα -κατά τους χριστιανούς σβηστή τη συγκεκριμένη μέρα- στην πραγματικότητα είναι… αναμμένη! Ο π. Μεταλληνός φερ’ ειπείν, σε δημόσια τηλεοπτική του εμφάνιση παρουσία τού Μιχάλη Καλόπουλου, δήλωσε επί λέξει ότι κατά την προσωπική του πεποίθηση «όταν υπάρχει πίστις και χάρις Θεού στον συγκεκριμένο Πατριάρχη, γίνεται το θαύμα. Όταν δεν υπάρχει πίστις, μπορεί η κανδήλα να χρησιμοποιηθεί...»! Μόνο που για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί η Κανδήλα σε περίπτωση αναξιότητας τού Πατριάρχη, προφανώς δεν είναι σβηστή! Αλλιώς με ποιον άλλον τρόπο θα άναβε;! Εξίσου προβληματική είναι και η τοποθέτηση τού θεολόγου Δ. Κόκορη ο οποίος παρότι στο βιβλίο του βιβλίο Άγιο Φως αναφέρθηκε ρητά στο σβήσιμο όλων των πηγών φωτός, σε τηλεοπτική συζήτηση που έγινε τη Μεγάλη Πέμπτη, δήλωσε επανειλημμένα ότι φως ΥΠΑΡΧΕΙ μέσα στο Κουβούκλιο, αλλά… δε χρησιμοποιείται! Έτσι λοιπόν το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει εδώ, είναι πώς είναι δυνατόν να γίνονται τέτοιου είδους δηλώσεις από θεολογικά καταρτισμένους ανθρώπους που συν τοις άλλοις έχουν ασχοληθεί σε ειδικά πονήματά τους επισταμένως με το θέμα;! Πώς γίνεται να μας διαβεβαιώνει ο Κόκορης στο βιβλίο του ότι σ’ ολόκληρο τον Ναό δεν καίει τίποτα τη συγκεκριμένη μέρα, και στην τηλεόραση να ομολογεί ΡΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΑ (άρα δεν επρόκειτο περί λάθους που έγινε εν τη ρύμη τού λόγου) ότι ναι, μέσα στο Κουβούκλιο υπάρχει μεν αναμμένη φλόγα, όμως δεν ανάβει από ’κεί τα κεριά του ο Πατριάρχης;! Κι όχι μόνο αυτό, αλλά να τονίζει κιόλας με έμφαση ότι ούτως ή άλλως προηγείται και… σωματικός έλεγχος!
...
Είναι λοιπόν ηλίου φαεινότερον ότι ακόμα και μεταξύ ανθρώπων των οποίων ο λόγος -τουλάχιστον θεωρητικά- έχει βαρύνουσα σημασία, επικρατεί βαρεία σύγχυση - για να μην πούμε διγλωσσία. Διότι το ζητούμενο εδώ δεν είναι τόσο να εξακριβωθεί το τι πραγματικά συμβαίνει με την Ακοίμητη Κανδήλα, όσο το να εξηγηθούν και να κατανοηθούν οι ανακόλουθες και αποκλίνουσες δηλώσεις ορθοδόξων ειδικών για το ζήτημα. Το τι αναφέρει η χριστιανική βιβλιογραφία, ούτως ή άλλως είναι ευρέως γνωστό ۬ το ίδιο και οι πολυάριθμες αναφορές αυτοπτών μαρτύρων. Αυτό όμως που δεν είναι γνωστό και χρήζει διερεύνησης είναι το γιατί ενώ γίνονται τέτοιες εξωφρενικές δηλώσεις σαν κι αυτές που είδαμε, κάποιοι αντί να αναγνωρίσουν την προβληματικότητα των τοποθετήσεων αυτών, προτιμούν να σφυρίζουν αδιάφορα…
...
Η αθώωση τής εκκλησίας
...
Η αδιαμφισβήτητης εγκυρότητας μελέτη τού κ. Καλοκύρη, την οποία, σημειωτέον, υποστήριξε ηθικά και υλικά η ίδια η Αγιοταφιτική Αδελφότητα (εξού και η σχετική αφιέρωση τού συγγραφέα στον πρόλογο τού βιβλίου), αν μη τι άλλο εγείρει τεράστια ζητήματα και έρχεται να δικαιώσει όλες τις φωνές αμφισβήτησης που υψώθηκαν ποτέ γύρω από το αμφιλεγόμενο φαινόμενο. Ακόμα και η ανώνυμη τηλεφωνική καταγγελία εκείνου τού Κύπριου ιεροψάλτη στις 9/12/2002 κατά τη διάρκεια μιας σχετικής με το θέμα τηλεοπτικής εκπομπής τού καναλιού EXTRA ή οι εκπληκτικές δηλώσεις τού τοποτηρητή τού Πατριαρχικού θρόνου Ιεροσολύμων, Μητροπολίτη Πέτρας Κορνήλιου στις 11/4/2001 στο MEGA, αποκτoύν πλέον άλλη βαρύτητα. Ο κ. Καλοκύρης πάντως μολονότι ελέγχει -με το γάντι πάντως- την Ποιμαίνουσα Εκκλησία για την επιλογή της να «αντιπαρέρχεται σιωπηρά τον υποκειμενικό θρησκευτικό ενθουσιασμό και την ιερή έξαψη» των πιστών («ίσως με τη σκέψη να μην κλονιστεί το φρόνημα τού απλούστερου λαού») (11), την απαλλάσσει στο τέλος από κάθε ευθύνη αφού «η αρμόδια Εκκλησία Ιεροσολύμων επισήμως, με μια ειδική τελετουργική πράξη της (δηλαδή την ειδική δέηση) εκφράζει σαφώς την όλη αλήθεια για το Άγιο Φως και τη φύση του».
...

Τα αναπάντητα ερωτήματα
...
Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Διότι τα ερωτήματα που εγείρει ο υπερτονισμός τής ακεραιότητας των Πατριαρχών και ο ισχυρισμός ότι για τη μυθοποίηση τής Τελετής σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται η Εκκλησία, αλλά ο απλός λαός, είναι αμείλικτα: Προς τι λοιπόν οι κατ’ έτος επαναλαμβανόμενες υμνολογίες των Αγιοταφιτών και οι πλήρεις ιερής συγκίνησης διαβεβαιώσεις περί γνησιότητας τού θαύματος; Και προς τι το σφράγισμα τού Τάφου; Κι ο χρόνος παραμονής τού Πατριάρχη εντός Κουβουκλίου γιατί ενίοτε παρουσιάζει σημαντικές αυξομειώσεις; Και τα κεριά των πιστών (και απίστων) γιατί αυταναφλέγονται; Και οι κανδήλες; Κι οι πύρινες σφαίρες που έχουμε δει σε διάφορα βίντεο να σχίζουν τον αιθέρα; Και οι γαλάζιες λάμψεις; Αφού -όπως οι ίδιοι οι ορθόδοξοι φωτομάχοι υποστηρίζουν- δεν πρόκειται για θαύμα, προφανώς κάποιος τα προετοιμάζει όλα αυτά. Ποιος όμως; Δεν είναι ο Θεός, δεν είναι οι πιστοί, δεν είναι η Εκκλησία - μα ποιος είναι τότε επιτέλους;! Κι όποιος κι αν είναι, γιατί τον αφήνουν να ενισχύει «την τού χύδην λαού υπόληψιν»;
...

Αυτά είναι σημαντικότατα ζητήματα τα οποία δυστυχώς ούτε ο κ. Καλοκύρης, αλλά ούτε και οι υπόλοιποι εκ των έσω προερχόμενοι επικριτές τόλμησαν ποτέ να ενσωματώσουν στην κριτική τους. Αμφισβήτησαν, απομυθοποίησαν, καυτηρίασαν, μα εν τέλει απέφυγαν να βάλουν το δάκτυλο εις τον τύπον των ήλων. Έκαναν δηλαδή, για να το πούμε λαϊκά, μισές δουλειές! Πραγματικά όμως το θέμα πρέπει επιτέλους να ξεκαθαρίσει. Διότι από τη μία μεν έχουμε την πραγματικότητα τής ευχής που μας λέει ξεκάθαρα ότι το φως, μπορεί μεν να είναι άγιο, αλλά όχι για τον λόγο που πιστεύουν οι ορθόδοξοι, μα κι απ’ την άλλη την εξίσου απτή πραγματικότητα των αυταναφλέξεων και τής εντυπωσιακής φωτοχυσίας. Οι δύο αυτές πραγματικότητες όμως είναι σαφές ότι δεν μπορούν να εναρμονιστούν η μία με την άλλη. Για την ακρίβεια, αλληλοαναιρούνται! Διότι ούτε ο Πατριάρχης θα έλεγε αυτά που λέει μέσα στο Κουβούκλιο, αν όλη αυτή η απίστευτη φωτοχυσία είχε θεϊκή προέλευση, κυρίως δε δύσκολα θα ζητούσε τον καθαγιασμό ενός ΗΔΗ πανίερου φωτός!
...
Τα πράγματα είναι λοιπόν ξεκάθαρα׃ Είτε το θαύμα είναι όντως γνήσιο κι όμως οι Πατριάρχες υπακούοντας σε μια παντελώς ακατανόητη εμμονή, συνεχίζουν εδώ και αιώνες να αναπέμπουν κατ’ έτος μία δέηση με σαφώς απομυθοποιητικό περιεχόμενο ή η δέηση περιγράφει αυτό ακριβώς που συμβαίνει στην πραγματικότητα, οπότε από κάποιους θα πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες για μία από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές απάτες που στήθηκαν ποτέ στην ιστορία τού πλανήτη!
...

Το περιεχόμενο τής προσευχής τού Πατριάρχη όμως δεν είναι η μοναδική αντίφαση για την οποία αναζητείται απάντηση. Υπάρχουν και κάποια άλλα «σκοτεινά» σημεία που πρέπει επιτέλους να φωτιστούν ώστε -όπως χαρακτηριστικά το θέτει ο κ. Καλοκύρης- να οδηγηθούμε «από την παραπληροφόρηση στην ορθή πληροφόρηση». Για παράδειγμα το ζήτημα τής παλαιότητας.
...
Ο μύθος τής παλαιότητας
...
Πολλοί ορθόδοξοι επιχειρώντας να γεφυρώσουν το χάσμα των «άφωτων» αιώνων και να προσδώσουν στο «θαύμα» μεγαλύτερη παλαιότητα απ’ ότι στην πραγματικότητα τού αναλογεί, μιλούν για «χρονική συνέχεια που εκτείνεται μέχρι τον 1ο αιώνα, όταν ο Απόστολος Πέτρος βλέπει το Φως μέσα στον Τάφο τού Ιησού» (12) και μέμφονται τον Κοραή που στον Διάλογο του τοποθετεί την πρώτη μαρτυρία για το φως ως θεόπεμπτο όχι νωρίτερα από το έτος 870. Και πράγματι η μαρτυρία τού Βερνάρδου δεν είναι η αρχαιότερη׃ Σύμφωνα με τον Μοσχέμιο ήδη τον 8ο αιώνα ο Πρεσβύτερος Οθμάρος από το Πικτάβιο είδε το υπερφυσικό φως με τα ίδια του τα μάτια (13). Η μαρτυρία τής Αιθερίας ωστόσο (κατ’ άλλους Σύλβιας τής Ακουιτανίας), την οποία οι απολογητές επίσης προσμετρούν στα τεκμήρια παλαιότητας, όπως είδαμε σε καμία περίπτωση δεν περιγράφει το φως ως θεόπεμπτο, αλλά αναφέρει ότι τα κεριά που σήμερα βλέπουμε ν’ αυταναφλέγονται, τότε απλώς ΑΝΑΒΟΝΤΑΝ, το δε φως που χρησιμοποιούνταν για τον σκοπό αυτό, εξαγόταν από τον Πανάγιο Τάφο όπου και ΕΚΑΙΓΕ ΝΥΧΘΗΜΕΡΟΝ! Περί αυτααναφλέξεων όμως, γαλάζιων αστραπών και συριγμών, ουδέν! Πώς είναι όμως δυνατόν εάν τα φαινόμενα αυτά συνέβαιναν και την εποχή εκείνη, η Αιθερία να μη σπατάλησε ούτε μια λεξούλα για να τα μνημονεύσει; 

Έτσι λοιπόν είναι σαφές ότι η επίμαχη μαρτυρία σε καμία περίπτωση δε μπορεί να συνδεθεί με την εκδοχή περί θαύματος. Το επιχείρημα δε ότι η Ισπανίδα προσκυνήτρια «ΔΕΝ αναφέρει ΠΟΥΘΕΝΑ αν το φως αυτό ανάβει θαυματουργικά ή όχι», όπως ακριβώς και η ένσταση ότι η ευχή ΔΕΝ αναφέρει πουθενά ρητά ότι το φως ΔΕΝ κατέρχεται εξ ουρανού, ασφαλώς δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική, αφού -όπως εξηγήσαμε- δεν είναι δυνατόν οτιδήποτε λέγεται για οποιοδήποτε θέμα, να αποκλείει ρητά και οποιοδήποτε άλλο πιθανό σενάριο εξυπηρετεί τον καθένα! Εν προκειμένω, μήπως θα έπρεπε δηλαδή η Αιθερία να είχε καταστήσει σαφές ότι δεν ίσχυε κάτι που θα εμφανιζόταν… μερικούς αιώνες αργότερα και το οποίο συνεπώς εκείνη ούτε καν… γνώριζε ως ζήτημα;!
...

Άνευ αντικειμένου είναι επίσης η αναφορά τού Ιωάννη τού Δαμασκηνού (κάθισμα Όρθρου, τού πλαγίου δ´ ήχου τής Παρακλητικής) και κατ’ επέκταση κι αυτή τού Γρηγορίου Νύσσης (Περί της Αναστάσεως τού Χριστού, Λόγος Β´), πρώτον επειδή η σύνδεσή τους μ’ αυτό καθαυτό το «Άγιο Φως» είναι τραβηγμένη από τα μαλλιά, κυρίως δε επειδή στο σχετικό ευαγγελικό εδάφιο (το οποίο συνήθως μνημονεύεται ως η αρχαιότερη μαρτυρία και ουσιαστικά απαρχή τού θαύματος) δε γίνεται πουθενά λόγος περί φωτός, η έκπληξη δε του Πέτρου προέρχεται -όπως ρητά αναφέρεται- από τη θέα των κενών περιεχομένου οθονίων!
...
Την απουσία ωστόσο οποιασδήποτε μνείας περί φωτός στην εν λόγω ευαγγελική περικοπή αντιπαρέρχονται οι ορθόδοξοι με το επιχείρημα ότι εφόσον ο Πέτρος έφτασε στον τάφο «σκοτίας ἔτι οὔσης» και μολαταύτα μπόρεσε να διακρίνει τα «ὀθόνια κείμενα μόνα», τότε λογικά θα πρέπει να υπήρχε εκεί και κάποια άλλη πηγή φωτός που δεν προερχόταν από τους αγγέλους (14), παραβλέποντας όμως ότι το Ευαγγέλιο -όπως εύστοχα επισήμανε ο Αγιορίτης Αρχιμανδρίτης Προκόπιος Δενδρινός περί το 1833- δε λέει ότι ο Πέτρος ήταν αυτός που έφθασε στο μνήμα «σκοτίας ἔτι οὔσης», αλλά η Μαγδαληνή. Έτσι λοιπόν μέχρι να ειδοποιηθεί ο Πέτρος και να μεταβεί κι αυτός με τη σειρά του στον τάφο, το σκοτάδι λογικά θα είχε παρέλθει (15), πράγμα που σημαίνει ότι και αυτό το επιχείρημα καταρρίπτεται.
...

Όπως γίνεται λοιπόν σαφές, με λεκτικές ακροβασίες και εικασίες επί εικασιών, τα πράγματα δεν αλλάζουν׃ Οι μεγάλοι πατέρες τής Εκκλησίας αλλά και όλες εκείνες οι στρατιές περιηγητών και προσκυνητών που επί αιώνες όργωναν σπιθαμή προς σπιθαμή τούς Άγιους Τόπους, εξακολουθούν να σιωπούν σαδιστικά γύρω από το υποτιθέμενο θαύμα, αφήνοντας τούς πιστούς μ’ ένα πελώριο γιατί. Η απάντηση όμως είναι απλή׃ Επειδή δεν υπήρχε κανένα θαύμα! Σύμφωνα με πολυάριθμες μαρτυρίες που φτάνουν μέχρι και το 745 (16), αυτό που λάμβανε χώρα κάθε Μ. Σάββατο ήταν απλώς μια τελετή ευλογίας ενός καθ’ όλα φυσικού, κτιστού φωτός προερχομένου από μία ή και περισσότερες λυχνίες που έκαιγαν νυχθημερόν στο εσωτερικό τού Πανάγιου Τάφου! Κάποια στιγμή όμως, πιθανότατα περί τα τέλη τού 8ου αιώνα, η τελετή αυτή μυθοποιήθηκε κι έτσι προέκυψε το «θαύμα». Αυτά δεν είναι απλώς εικασίες, αλλά το συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει μελετώντας τη για τους περισσότερους από μας -πιστούς και μη- ελάχιστα γνωστή προϊστορία τού «Αγίου Φωτός».
...

Κτιστό ή άκτιστο; Η μεγάλη αντίφαση
..
Και στο ζήτημα αυτό φαίνεται να υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα. Σύμφωνα λοιπόν με το ορθόδοξο δόγμα, το άκτιστο φως, εκπορευόμενο απ’ ευθείας από τον Τριαδικό Θεό, αξιώνονται να το δούν και να το βιώσουν μόνο οι λίγοι εκείνοι εκλεκτοί που με την αγνή προσευχή και την άσκηση καταφέρνουν να φτάσουν σε ανώτερα πνευματικά επίπεδα. Ως κτιστό αντίθετα νοείται το φυσικό φως που προέρχεται είτε από τον άνθρωπο (π.χ. κεριά, δαυλοί κ.λπ.) ή από διάφορα φυσικά αίτια όπως π.χ. ο ήλιος. Στην περίπτωση τού «Αγίου Φωτός» όμως περί τίνος πρόκειται; Είναι άκτιστο ή κτιστό; Η πρώτη περίπτωση απορρίπτεται ασυζητητί, αφού αν ήταν άκτιστο, τότε σίγουρα δε θα γινόταν «αισθητό από όλους αδιακρίτως, από δικαίους και αδίκους, από αμαρτωλούς και εξαγνισμένους, πιστούς ή απίστους, από αδιάφορους τουρίστες και παντοειδείς περίεργους, από Ορθοδόξους και ετεροδόξους, αλλά ακόμη και από είρωνες τής Πίστεως και από φανατικούς αλλόθρησκους» (17)! Κι επειδή βέβαια το δεύτερο ενδεχόμενο -να πρόκειται δηλαδή περί κτιστού φωτός- συνεπάγεται την απόρριψη κάθε περίπτωσης θαύματος, οι ορθόδοξοι ισχυρίζονται ότι το «Άγιο Φως» στην πραγματικότητα είναι κάτι ενδιάμεσο: ενέργημα μεν τής ακτίστου Χάριτος τού Θεού, όμως σίγουρα όχι το άκτιστο θείο Φως τού Θαβώρ και τής Αναστάσεως. «Οπως αγιάζεται το νερό και το έλαιον, έτσι αγιάζεται και το στοιχείον του φωτός». Μ’ αυτά ακριβώς τα λόγια προσδιόρισε ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου & Αγ. Βλασίου Ιερόθεος σε άρθρο του στο Βήμα το φαινόμενο τού «Αγίου Φωτός», παραβλέποντας ωστόσο την καθοριστικής σημασίας λεπτομέρεια ότι συγκρίνοντάς το με καθ’ όλα φυσικές ύλες (νερό και λάδι) που κατά τη χριστανική πίστη μόνο κατόπιν τής ειδικής ευχής τού ιερέα καθίστανται άγιες, απλά το τοποθέτησε -χωρίς να το θέλει βέβαια- στην ίδια ακριβώς βάση: στην αρχή φυσικό και μόνο μετά την ευχή τού Πατριάρχη άγιο!! Ως εκ τούτου είναι σαφές ότι το ζήτημα τής φύσης τού φωτός ούτε με τη συγκεκριμένη ερμηνεία τού Ναυπάκτου διευθετείται. Το αντίθετο θα λέγαμε: περιπλέκεται σοβαρά!
...

Το ίδιο ακριβώς λάθος μάλιστα βλέπουμε και στην ερμηνεία τού Ν. Λογάδη (1779-1835) ο οποίος στο ανέκδοτο έργο του Αντιπροσβολή, επιχειρώντας να εξηγήσει το γεγονός ότι το φως δεν παραμένει αναλλοίωτο, το παραλλήλισε με το «νερόν τοῦ βαπτίσματος» στηριζόμενος στο επιχείρημα ότι και τα δύο αγιάζουν και γεμίζουν με χάρη τον πιστό (αλλά στη συνέχεια αλλοιώνονται). Όπως ακριβώς και ο Ναυπάκτου δηλαδή, επικεντρώθηκε στο κοινό στοιχείο που συνδέει το νερό και το φως (ευεργετική δύναμη), παραβλέποντας όμως εντελώς την καθοριστικής σημασίας διαφορά ότι το πρώτο πριν από την ευχή τού ιερέα ΔΕΝ εμφανίζεται θαυματουργικά και ως εκ τούτου ούτε το ίδιο είναι άγιο ούτε μπορεί ν’ αγιάσει κανέναν! Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να παραλληλίζεται με το «Άγιο Φως» το οποίο -κατά τους Ορθοδόξους- και θαυματουργικά εμφανίζεται και εξαρχής είναι άγιο;
...
Όπως και να ’χει, κατά τον Λογάδη το φως όντως κατέρχεται ουρανόθεν, αλλά επειδή δεν εκπηγάζει «ἀπό την ἀναλλοίωτον τοῦ Θεοῦ οὐσίαν», δεν είναι άκτιστο και γι’ αυτό (μετά την αρχική ακαΐα) αλλοιώνεται (18). Πώς είναι όμως δυνατόν το φως -έτσι όπως το βλέπουμε κάθε χρόνο να εμφανίζεται- από τη μια να χαρακτηρίζεται ενέργημα τής ακτίστου Χάριτος τού Θεού κι από την άλλη να μην «ἐκπηγάζει ἀπό την ἀναλλοίωτον τοῦ Θεοῦ οὐσίαν»; Τι δικολαβίστικες ερμηνείες είναι αυτές; Ας εισαχθεί τουλάχιστον κάποιος νέος όρος για να μπορούμε να συννενοηθούμε. Ας χαρακτηριστεί το φως «ημιάκτιστο»: ένα όχι άπαξ εμφανισθέν, αλλά κατ’ εμφανιζόμενο έτος φως, το οποίο, παρότι προέρχεται από την άκτιστη θεία χάρη, εν τούτοις γίνεται απ’ όλους ορατό και συν τοις άλλοις, μετά την παρέλευση ενός χρονικού διαστήματος μερικών λεπτών τής ώρας, αλλοιώνεται χάνοντας την ιδιότητα εκείνη που το ’κανε να ξεχωρίζει από οποιοδήποτε άλλο κοινό φυσικό φως!
...
Η αναγκαιότητα τού θαύματος
...
Πέραν τούτου θα πρέπει όμως να απαντηθεί και ένα άλλο ερώτημα׃ Γιατί άραγε να πρέπει να συμβαίνει αυτό το τόσο επιβλητικό, αλλά και συνάμα τόσο προβλέψιμο θαύμα; Ποια η σκοπιμότητά του; «Μα για να αναδειχθεί η Χάρη τού Θεού και η Ορθοδοξία και να πιστέψει ο κόσμος!», είναι η συχνότερη απάντηση, απλοϊκά διατυπωμένη. Όσοι όμως συμμερίζονται την άποψη αυτή, δε θα πρέπει να ξεχνούν τη «θρησκειολογική και θεολογική διαβεβαίωση, ότι ‘‘το θαύμα είναι παιδί τής πίστεως και τής θελήσεως” τού ατόμου» (19). Με άλλα λόγια το θαύμα έρχεται με την πίστη, και όχι η πίστη με το θαύμα! Άλλωστε αυτό δεν κήρυττε σύμφωνα με τις Γραφές κι ο Ιησούς («ἡ πίστις σου σέσωκέ σε», «μακάριοι οἱ μή ἰδόντες καί πιστεύσαντες»); Αυτό δεν υπαγορεύει το ίδιο το πνεύμα τού χριστιανισμού, ότι δηλαδή η πίστη πρέπει να είναι προϊόν τής ελεύθερης και ανεπηρέαστης ενέργειας τής βούλησης τού ανθρώπου και όχι να επιβάλλεται με τη δύναμη τού ισχυρότερου Θεού; Το ίδιο ακριβώς δεν απαντούν κι οι θεολόγοι στο προκλητικό ερώτημα γιατί ο Ιησούς, εφόσον ως Θεός είχε τη δύναμη να σπάσει τα δεσμά του και να κατέβει ενώπιον όλων θαυματουργικά από τον σταυρό, εντούτοις δεν το έκανε; Γιατί λοιπόν όλα αυτά τα όμορφα λόγια δεν φαίνεται να ισχύουν πια και στην περίπτωση τού «Αγίου Φωτός»; Μάλλον επειδή ενός ατόπου δοθέντος, μύρια έπονται…
...
Για τού λόγου το αληθές, ας θυμηθούμε την απίστευτη εκείνη δημόσια δήλωση τού π. Μεταλληνού που σχολιάσαμε πιο πάνω, σύμφωνα με την οποία «όταν υπάρχει πίστις και χάρις Θεού στον συγκεκριμένο Πατριάρχη, γίνεται το θαύμα», αλλιώς «μπορεί η κανδήλα να χρησιμοποιηθεί». Αντιλαμβάνονται άραγε οι ορθόδοξοι τη βαρύτητα τής δήλωσης αυτής; Συνειδητοποιούν ότι ένας ορθόδοξος λόγιος κληρικός τής εμβέλειας τού π. Μεταλληνού με τη μεσοβέζικη αυτή ερμηνεία που έδωσε, όχι μόνο σχετικοποίησε και μετρίασε το «θαύμα», όχι μόνο άφησε ανοιχτό το ερώτημα όλους αυτούς τους αιώνες που πέρασαν, πότε το φως όντως εμφανίστηκε θαυματουργικά και πότε όχι, όχι μόνο δεν απέκλεισε την περίπτωση η αφή τού φωτός να γίνεται με καθ’ όλα φυσικό τρόπο από την Κανδήλα, όχι μόνο έβγαλε ψεύτες ή τρελούς όλους εκείνους τους χριστιανούς, κληρικούς και μη, που μας διαβεβαιώνουν κατηγορηματικά ότι η Κανδήλα τη συγκεκριμένη μέρα μεταφέρεται σβηστή μές στο Κουβούκλιο, αλλά ήρθε και σε ευθεία σύγκρουση με το χριστιανικό δόγμα ότι η ευλογία των πιστών κατά την τέλεση μυστηρίων, δεήσεων και λοιπών λατρευτικών πράξεων σε καμία περίπτωση δεν εξαρτάται από τον βαθμό αξιοσύνης των ιερουργούντων (20); Αναρωτήθηκαν λοιπόν οι ορθόδοξοι για τα παρεπόμενα αυτά; Πολύ αμφιβάλλουμε. 

Όπως και να ’χει, το ελάχιστο για το οποίο θα πρέπει να αναρωτηθούν είναι για ποιον λόγο ο άνθρωπος αυτός που κάποιοι απολογητές επιχείρησαν να παρουσιάσουν ως… δεδηλωμένο φωταμύντορα, παρότι είχε τη χρυσή ευκαιρία ενώπιον τού μεγαλύτερου σύγχρονου Έλληνα φωτομάχου και εκατομμυρίων ορθοδόξων που παρακολουθούσαν τη συζήτηση, να πει καθαρά, ξάστερα και απερίφραστα αυτό που άλλοι χριστιανοί στη θέση του θα βροντοφώναζαν, εκείνος ΠΟΤΕ δεν το ’κανε! Αντ’ αυτού περιορίστηκε σ’ ένα μάλλον καινοφανές, μεσοβέζικο «ναι μεν, αλλά..» που αντί να χρυσώσει το χάπι για τους χριστιανούς, τελικά ήγειρε ακόμα περισσότερα ερωτήματα! (21)
...
Η σχισμένη κολώνα
...
Ένα άλλο σημείο στο οποίο θα πρέπει να σταθεί κανείς εξετάζοντας την προϊστορία τού φωτός, είναι η περιβόητη σχισμένη κολώνα και το θαύμα που (θρυλείται ότι) συνδέεται μ’ αυτήν: κάποτε, λέει, όταν ετερόδοξοι επιχείρησαν να εμποδίσουν τον Πατριάρχη να πάρει το φως, αυτό εμφανίστηκε θαυματουργικά ξεπηδώντας μέσα από μία κολώνα η οποία ακόμα και σήμερα φέρει τα ίχνη από τη σαρωτική δύναμη τού υπερφυσικού φαινομένου! Πολλοί ορθόδοξοι λοιπόν κάνουν λόγο για «ιστορικό γεγονός», όταν ακόμα και σκληροπυρηνικοί απολογητές στην περίπτωση αυτή συνιστούν επιφυλακτικότητα (22). Η πραγματικότητα πάντως είναι ότι η εν λόγω ιστορία παρουσιάζει όλα τα στοιχεία ενός θρύλου. Για παράδειγμα δεν ξέρουμε καλά-καλά πότε ακριβώς συνέβη και ποιοι κρύβονταν πίσω από τη σκευωρία׃ Έγινε ανάμεσα στο 1579-1580 επί Πατριάρχου Σωφρονίου τού Δ΄ με υπαιτιότητα των Αρμενίων ή το 1520, εξήντα δηλαδή χρόνια νωρίτερα, επί Δωρόθεου τού Β΄ και με ανάμειξη των Ρωμαιοκαθολικών (23); Χώρια που το 1634 επί Θεοφάνους τού Γ΄, συνέβη λέει ένα άλλο παρόμοιο περιστατικό, πάλι με εμπλοκή των Αρμενίων! Μόνο που αυτή τη φορά η φλόγα δεν ξεπήδησε μέσα από κάποια κολώνα, αλλά -σειομένης, λέει, τής γης- από μιαν οπή τής σκέπης τού τρούλου!
...

Εξετάζοντας ωστόσο τις δύο αυτές ιστορίες, γεννιούνται κάποια ερωτήματα. Το σχίσιμο τής κολώνας φερ’ ειπείν (το οποίο εστιάζεται στο κατώτερο τμήμα της) δεν είναι διαμπερές! Συνεπώς θα πρέπει να δοθεί μια πειστική εξήγηση για το πώς (αλλά κυρίως ΓΙΑΤΙ) το φως διαπερνώντας το υλικό εμπόδιο τής κολώνας άφησε τα ίχνη του μόνο στην εξωτερική πλευρά. Εκτός βέβαια κι αν το σχίσιμο προκλήθηκε από έξω προς τα μέσα κι όχι από μέσα προς τα έξω! Ο Ιάσων Ευαγγέλου στο Θρησκευτικό φαινόμενο κάνει λόγο για φθορά «από την πυρκαγιά του 1808», ενώ ο Καλοκύρης υποστηρίζει ότι επρόκειτο για λάμψη κεραυνού, χωρίς ωστόσο να δίνει περαιτέρω πληροφορίες ή να διευκρινίζει πόθεν τούτο τεκμαίρεται. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει παρ’ όλα αυτά η εικασία του ότι ο θρύλος περί θαυματουργικής εμφάνισης τού φωτός μέσα από την κολώνα «πιθανόν να σχετίζεται με την παλαιά παράδοση που διασώζει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς κατά την οποία ο Θεός ‘‘καί τῶ πυρί δεδίττεται -δηλαδή εκπλήσσει, φοβίζει- τους ἀνθρώπους ἀνάπτων ἐκ κίονος τήν φλόγα” [...] Και εδώ όμως ο Θεός ‘‘δεδίττεται” με τη φλόγα του κεραυνού που [...] έσχισε την κολώνα»! (24)..
.

Όπως και να ’χει, αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν οι Αρμένιοι να βίωσαν μπροστά στα μάτιά τους αυτό το απίστευτο θαύμα, κι όμως αντί να αποκηρύξουν πάραυτα τα σφαλερά τους πιστεύω και να ασπαστούν το ορθόδοξο δόγμα, απλώς αποχώρησαν «ντροπιασμένοι και απογοητευμένοι» όπως επιχαίρουν οι ορθόδοξοι; Γιατί δεν έκαναν αυτό που έκανε ο περιβόητος εκείνος μουσουλμάνος μουεζίνης, ο οποίος, λέει, μόλις είδε το θαύμα εγκατέλειψε τη θρησκεία του κι έγινε χριστιανός; Έπειτα, μόλις μερικές δεκαετίες αργότερα υποτίθεται ότι συνέβη και το δεύτερο θαύμα, με τη γη να σείεται και το φως αυτή τη φορά να βγαίνει από τον τρούλο! Ούτε τότε λοιπόν πείστηκαν οι Αρμένιοι; Κι άντε να δεχθούμε ότι για τον άλφα ή τον βήτα λόγο, δεν το έκαναν. Έκτοτε έχουν παρέλθει πάνω από 400 χρόνια και το θαύμα έχει επαναληφθεί μπροστά στα μάτιά τους ισάριθμες φορές! Ακόμα λοιπόν να πιστέψουν; Εδώ πράγματι, όπως με χιούμορ σχολιάζει ο Μιχάλης Καλόπουλος στο βιβλίο του Θαύμα ή απάτη το «Άγιον» φως τής Ιερουσαλήμ;, ο Αρμένιος παρατηρητής πρέπει σίγουρα να είναι «ο πιο δύσπιστος χριστιανός όλων των εποχών! [...] Μόνο ο διάβολος θα είχε τόσο αρνητισμό!».
...

Η ορθόδοξη αποκλειστικότητα
...
Ένα άλλο αναπόσπαστο στοιχείο τής υπερφυσικής φωταψίας, είναι η περιβόητη ορθόδοξη αποκλειστικότητα. Το Άγιο Φως όπως θρυλείται, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει «θαυματουργηθεί» από εκπρόσωπο άλλου δόγματος, παρά μόνο από Ορθόδοξο και Έλληνα Πατριάρχη! Το θέμα ωστόσο -και το διατυπώνουμε πολύ προσεκτικά- δεν είναι απόλυτα αποσαφηνισμένο. Διότι πέραν τής πληροφορίας (κατ’ άλλους εικασίας) τού Κοραή ότι οι Λατίνοι κατά την περίοδο τής κυριαρχίας τους στα Ιεροσόλυμα (1099-1187) «ὀγδοήκοντα ὀκτώ ἔτη ἔθρεψαν μέ τό θαῦμα τοῦτο τήν ἀκολασίαν των», πέραν τής παρατήρησης στο Ανθολόγιο τής Ιερουσαλήμ τού Τ. Ψαράκη ότι «οι αρχηγοί των Σταυροφόρων είδαν την τελετήν τού Αγίου Φωτός ως αληθές χρυσωρυχείον [...] εμπορευόμενοι την ιεράν φλόγα εντατικώς», και ανεξαρτήτως τού γεγονότος ότι οι Δυτικοί διακύρητταν και διαβεβαίωναν πως μ’ αυτούς μονάχα πραγματοποιείται το θαύμα, υπάρχει και η αναφορά τού μοναχού Βαρθολομαίου Βριτζιανού ως αυτόπτη μάρτυρα το έτος 1168, δεκαεννέα δηλαδή χρόνια προτού ο Πανάγιος Τάφος τεθεί και πάλι υπό τον έλεγχο τής Ανατολικής Εκκλησίας (25)! Τη μαρτυρία αυτή ωστόσο αντιπαρέρχονται οι ορθόδοξοι απολογητές χαρακτηρίζοντας την «ύποπτη και απορριπτέα». Γιατί; Επειδή ο Βαρθολομαίος είδε μεν το θαύμα το 1168, όχι όμως και κατά το πρώτο του προσκύνημα δέκα χρόνια νωρίτερα (26)! Και βέβαια αναπόφευκτη εδώ είναι η σύγκριση με την αντίστοιχη μαρτυρία τής Αιθερίας που παρότι δεν περιέχει την παραμικρή νύξη περί θαύματος, προσμετράται εντούτοις, όπως είδαμε, ανενδοίαστα στα τεκμήρια παλαιότητας τού φαινομένου…
...
Τελικά με ποια μορφή εμφανίζεται το φως;
...
Όσον αφορά τώρα τη μορφή με την οποία το «Άγιο Φως» γίνεται εξωτερικά αισθητό, τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο: οι αρχαιότερες μαρτυρίες περί θαύματος κάνουν απλώς λόγο για «οὐρανόθεν κατερχόμενο φῶς» χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, ενώ από τον 10ο αιώνα και μετά, το φως εμφανίζεται είτε ως περιστέρι υπεράνω τής ανοικτής οροφής τής ροτόντας είτε ως θεία χρυσή βροχή (αναπόφευκτη εδώ η σύγκριση με τον μύθο τής Δανάης)! Σήμερα δε, βλέπουμε και -με τη βοήθεια της τεχνολογίας- απαθανατίζουμε γαλάζιες αστραπές, πύρινες σφαίρες και φλεγόμενα, μα μη κατακαιόμενα πατριαρχικά Κουβούκλια! (27).... 

                        ....

Το πώς μπορεί να συμβαίνουν όλα αυτά τα απίστευτα πράγματα αν όχι θαυματουργικά, είναι φυσικά ένα ζήτημα. Ωστόσο πολλά από τα φαινόμενα που για τους ορθοδόξους αποτελούν ακλόνητες αποδείξεις θεϊκής παρουσίας, μπορούν άνετα να εξηγηθούν και χωρίς την καταφυγή στο υπερφυσικό. Η περίφημη «πύρινη σφαίρα» φερ’ ειπείν, που στο πολυσυζητημένο βίντεο τού π. Στυλιανάκη, βλέπουμε να ελίσσεται ανάμεσα από τους προσκυνητές χωρίς αυτοί να καίγονται ή να αντιλαμβάνονται την παρουσία της, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει από τη λεπτομερή εξέταση τής επίμαχης σκηνής (28), δεν μπορεί να ήταν παρά ένας από τους... δαδούχους που λίγο πριν από την έξοδο τού Πατριάρχη περνούν τρέχοντας ανάμεσα από το πλήθος! Εξίσου ορθολογικά μπορούν επίσης να εξηγηθούν οι διάφορες αστραπές, πύρινες γλώσσες, λάμψεις και λοιπές συγκεντρώσεις φωτός που -θαυματουργικά, υποτίθεται- εμφανίζονται εκ των υστέρων στα βίντεο και στις φωτογραφίες (29)! Όλα αυτά είναι φαινόμενα που επιδέχονται λογικές εξηγήσεις. Ακόμα και για τις αυταναφλεξεις σε κανδήλες και κεριά, όπως όλοι γνωρίζουμε, έχουν διατυπωθεί συγκεκριμένες υποψίες και εικασίες, με βασικότερο τους εκφραστή τον σκεπτικιστή συγγραφέα-ερευνητή Μιχάλη Καλόπουλο. Η θεωρία βέβαια, σύμφωνα με την οποία τα κεριά εμβαπτίζονται σε λευκό φώσφορο και αυταφλέγονται αργότερα δημιουργώντας «συνθήκες θαύματος», δε φαίνεται να εξηγεί το φαινόμενο πειστικά σε όλες του τις εκφάνσεις και σίγουρα χρειάζεται περαιτέρω τεκμηρίωση. Ακόμα κι έτσι όμως, φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να αποσείσει κανείς την αίσθηση ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο τής Δανιμαρκίας…
...

Και πότε;
....
Παρεμπιπτόντως, δεν είναι μόνο ο τρόπος, αλλά και ο χρόνος εμφάνισης τού φωτός που διαφοροποιήθηκε στο πέρασμα των αιώνων: Κάποτε, γύρω στα τέλη τού 4ου αιώνα η φωταψία άρχιζε το απόγευμα, αργότερα από τον 5ο έως και τον 7ο αιώνα κατά το σούρουπο, ενώ σήμερα -προφανώς λόγω τής μεταφοράς τού φωτός με ειδική πτήση και τιμές αρχηγού κράτους- στις 12:00 το μεσημέρι. Ό,τι μας βολεύει δηλαδή και ο Θεός ακολουθεί... Το θέμα τού χρόνου ωστόσο δεν είναι μονοδιάστατο. Διότι πέραν τής γνωστής διαλεκτικής περί Παλαιού και Νέου Ημερολογίου, αξιοπρόσεχτη είναι και η θεολογική επισήμανση τού αρχιμανδρίτη Προκοπίου Δενδρινού γύρω στο 1833 ότι εφόσον «κατά το Μέγα Σάββατο, κατά την πίστη τής Εκκλησίας, ο Χριστός ‘‘ἦν ὑπό γῆν”», η τελετή και κατ’ επέκταση το «θαύμα» γίνεται «παρά καιρόν», και «κατά τον Μ. Βασίλειο, ό,τι γίνεται ‘‘παρά καιρόν” ανήκει στα ‘‘παρ’ ἐντολήν”, αντίθετα δηλαδή με το θέλημα τού Θεού». (30)
...

Η ακαΐα
...
Η εξελικτική πορεία τού «Αγίου Φωτός» μέσα στον χρόνο, δεν ήταν βέβαια δυνατόν να μην αγγίξει και την κατά πολλούς εντυπωσιακότερη ιδιότητά του: την περιβόητη ακαΐα. Αρχικά, λέει, η φλόγα δεν καίει, και μόνο μετά την πάροδο τριάντα τριών ολόκληρων λεπτών, αποκτά τις φυσικές της ιδιότητες (31)! Το εκπληκτικό δε είναι ότι η ακαΐα ΔΕΝ συνδέεται, λέει, με τον βαθμό πίστης ή τις γενικότερες θρησκευτικές πεποιθήσεις τού ατόμου, με αποτέλεσμα να βιώνεται ακόμα και από ανθρώπους που δεν πιστεύουν καν στο Άγιο Φως! Φαίνεται όμως πως και εδώ υπήρξαν σημαντικές τροποποιήσεις προϊόντος τού χρόνου. Διότι τουλάχιστον την εποχή τού ιερομονάχου και ιεροδιδασκάλου Γαβριήλ (1755-1815), όπως ο ίδιος μας διαβεβαιώνει, η ακαΐα εξαρτάτο ΑΜΕΣΑ από τον βαθμό τής πίστης με την οποία προσερχόταν κανείς στο φως: Ευλαβείς και ενάρετοι προσκυνητές «τό ἐβάστασαν μετά πίστεως ὥραν ἱκανήν καί εἰς τάς χεῖρας καί εἰς τούς κόλπους καί εἰς τό πρόσωπον αὐτό καί δέν ἐκάησαν. Ἀλλ’ ἤρχισες νά διστάζεις […] καί νά δοκιμάζεις ὄχι μέ πίστιν, ἀλλά μέ ἀμφιβολίαν […]; Καίει˙ τό ομολογώ»! (32)
...
Το τι ισχύει λοιπόν τελικά για το θέμα αυτό, παραμένει ομιχλώδες. Ο ίδιος ο εκπρόσωπος Τύπου τού Πατριαρχείου Ιεροσολύμων πάντως, σε ερώτηση που τού απήυθυνε δημοσίως ο Μιχάλης Καλόπουλος εάν υπάρχει επίσημη αποδοχή τού φαινομένου, σύμφωνα με τη μαρτυρία τού συγγραφέα, απάντησε δύο φορές με ένα ξερό όχι! Γεγονός είναι παρ’ όλα αυτά ότι στην πραγματικότητα πολλοί προσκυνητές με τον ένα ή τον άλλον τρόπο έρχονται σε επαφή με τη φλόγα -κατά τα φαινόμενα- χωρίς να καίγονται. Βέβαια όλα αυτά τα βίντεο που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο αποτελούν αντικείμενο έντονης αμφισβήτησης αφού συνήθως -όχι όμως πάντα- παρουσιάζουν ανθρώπους να περνούν το χέρι με μεγάλη ταχύτητα πάνω από τα κεριά αποφεύγοντας την παρατεταμένη επαφή με την αναμμένη φλόγα. Πολλοί επίσης παραπέμποντας στο πανάρχαιο έθιμο τής πυροβασίας, υποστηρίζουν ότι το φαινομένο τού Μ. Σαββάτου μπορεί να εξηγηθεί με παρόμοιο τρόπο, λαμβάνοντας δηλαδή υπ’ όψιν την υπερβατική ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι πιστοί τη στιγμή εκείνη καθώς και την επακόλουθη έντονη εφίδρωση, ενώ άκρως εντυπωσιακές και απόλυτα απομυθοποιητικές είναι και οι επιδείξεις ακαΐας τού Ρώσου σκεπτικιστή Ιγκόρ Ντομπροκότωφ που μπροστά τους οι περισσότερες από τις αντίστοιχες των χριστιανών μοιάζουν με αθώο παιχνιδάκι! (33)
....

......
....
Ανεξάρτητα όμως από την πραγματική -αντικειμενική ή υποκειμενική- υπόσταση τού φαινομένου, γεννάται το ερώτημα: Γιατί 33, 23, 13 ή οσαδήποτε λεπτά και όχι πάντα; Γιατί το θαύμα στη γένεσή του να είναι τόσο εντυπωσιακό, τόσο υπέρλογο, μα στη συνέχεια να υπόκειται σε φυσικούς περιορισμούς; Γιατί αυτή η μεσοβέζικη μετριότητα; Μην ξεχνάμε ότι το φως εφόσον υποτίθεται πως κατέρχεται θαυματουργικά εξ ουρανού, απ’ ευθείας από την άκτιστη χάρη τής Τριαδικής θεότητας, είναι ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ, αλλά και εντελώς ΑΣΚΟΠΟ να υφίσταται στη συνέχεια αυτήν την αλλοίωση! Εδώ ακόμα κι ο αγιασμός που στην αρχή δεν είναι παρά απλό φυσικό νεράκι, σύμφωνα με τους ορθοδόξους δεν αλλοιώνεται όσα χρόνια κι αν περάσουν, και αλλοιώνεται το «Άγιο φως» που υποτίθεται πως κατεβαίνει από τον ουρανό; Όσο δε για το αντεπιχείρημα ότι η απαίτηση για χρονικά μη πεπερασμένη ακαΐα αποτελεί ασέβεια προς τον Θεό αφού τα θαύματα δε γίνονται χάριν εντυπωσιασμού, ο ισχυρισμός αυτός συνιστά κατάφωρη αντίφαση που έρχεται σε απόλυτη σύγκρουση με όλη τη μεγαλοπρέπεια των φαινομένων που προηγούνται: των συριγμών, των υπερφυσικών, εξωκόσμιων λάμψεων, των ανεμοστρόβιλων, των πύρινων σφαιρών, των αναφλέξεων από το πουθενά και όλων αυτών των… ταπεινών θεϊκών σημαδιών που καταγράφονται κάθε Μεγάλο Σάββατο στον Ναό τής Αναστάσεως! Εκτός κι αν ούτε αυτά αποσκοπούν στον εντυπωσιασμό μας…
...

Η δικτατορία των αυτοπτών μαρτύρων
..
Όμως έχουν το δικαίωμα να συζητούν περί τού θαύματος όσοι δεν έχουν καν βρεθεί ποτέ τους εκεί; Μα… γιατί όχι άραγε; Αναντίρρητα η -νηφάλια- παρατήρηση εκ τού σύνεγγυς, εξ ορισμού παρέχει περισσότερα πλεονεκτήματα, με κυριότερο τη δυνατότητα σχηματισμού σφαιρικότερης εικόνας τού θέματος. Όμως ακόμα κι αυτό το επιχείρημα θα πρέπει να σχετικοποιηθεί. Εν προκειμένω, η πρόσκληση-πρόκληση προς όλους τους δύσπιστους να επισκεφθούν όποτε θέλουν τούς Αγίους Τόπους ώστε να βεβαιωθούν ιδίοις όμμασι για τη γνησιότητα τού θαύματος, δεν έχει ουσιαστικό αντίκρυσμα. Η τόσο μεγαλόψυχη αυτή πρόταση, βλέπετε, θα αποκτούσε νόημα μόνο αν τον έλεγχο διενεργούσε μια ανεξάρτητη επιστημονική ομάδα που θα είχε τη δυνατότητα να εργαστεί υπό συνθήκες πλήρους διαφάνειας ακολουθώντας όλους τούς εμπλεκομένους κατά πόδας και καταγράφοντας το φαινόμενο σε όλες του τις φάσεις - ακόμα και μέσα στο ίδιο το Κουβούκλιο! Αλλιώς σε τι θα διέφεραν οι ελεγκτές από τούς υπόλοιπους, απλούς επισκέπτες τού Ναού; Τι παραπάνω θα έβλεπαν από το «θαύμα» σε σχέση μ’ αυτά που μπορούν να δουν και στα βίντεο; Θα ’βλεπαν κεριά να αυταναφλέγονται; Τα ’χουνε δει ήδη. Μήπως κανδήλες ν’ ανάβουν από το πουθενά; Κι αυτό είναι γνωστό. Πύρινες σφαίρες να σχίζουν τον αιθέρα και φωτεινές κορώνες να αιωρούνται πάνω από τα κεφάλια των προσκυνητών; Μα αυτά δεν τα βλέπουν ούτε καν οι ίδιοι οι πιστοί που υποτίθεται πως τους συμβαίνουν! Οπότε με ποιο σκεπτικό δεν αναγνωρίζεται στους υπόλοιπους το δικαίωμα να μιλούν; Ασφαλώς, το ιδανικό -όπως είπαμε- θα ήταν η κριτική να συνοδεύεται και από κάποια προσωπική μαρτυρία, αλλά επίσης ιδανικό θα ήταν, κάμερες να σάρωναν κάθε τετραγωνική ίντσα τού Ναού τής Αναστάσεως συμπεριλαμβανομένου και τού ίδιου τού Κουβουκλίου! Συνεπώς το τι θα ήταν ιδανικό και τι όχι, είναι ένα ζήτημα το οποίο από μόνο του θα μπορούσε να μας βάλει σε μια διαδικασία ατέρμονων συζητήσεων. Άλλωστε δε γίνονται δα και όλοι όσοι παρίστανται στην τελετή, αυτομάτως… χριστιανοί ορθόδοξοι ούτε και πείθονται πως όντως συμβαίνει κάποιο θαύμα. Χαρακτηριστικές είναι για παράδειγμα οι περιπτώσεις των Ιάσονα Ευαγγέλου και Κώστα Δημόπουλου οι οποίοι παρότι υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες στην τελετή, όχι μόνο δεν είδαν τις αμφιβολίες τους να σκορπούν στούς τέσσερις ανέμους, αλλά το αντίθετο: τις είδαν να θεριεύουν και στο τέλος να γίνονται απόλυτη άρνηση (34)! Ομοίως όμως, ούτε το γεγονός ότι πολλοί πράγματι πείθονται και πιστεύουν, σημαίνει ότι τα αίτια τής μεταστροφής τους βρίσκονται και εντός πραγματικότητας! Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση τού π. Στυλιανάκη ο οποίος -όπως προαναφέραμε- πίστεψε πως αξιώθηκε να δει και να απαθανατίσει μιαν άυλη πύρινη σφαίρα -το ίδιο το «Άγιο φως»!- να περνά ανάμεσα από το πλήθος χωρίς όμως να γίνεται ορατή και αισθητή, ενώ αυτό που στην πραγματικότητα είδε, δεν ήταν παρά ένας απλός άνθρωπος μ’ έναν δαυλό στο χέρι! Ακλόνητη απόδειξη, αν μη τι άλλο, ότι η απλή παρουσία μας και μόνο στον Ναό τής Αναστάσεως, σε καμία περίπτωση δε θα ήταν αρκετή για να μάθουμε τι πραγματικά συμβαίνει!
...
Η αδυσώπητη πρόκληση
...
Όλη αυτή τη μυστικότητα με την οποία περιβάλλεται το «θαύμα», καυτηριάζει στο ανέκδοτο σύγγραμμά του Τα περί του Αγίου φωτός και ο Αγιορίτης Αρχιμανδρίτης Προκόπιος Δενδρινός, χαρακτηρίζοντας την ευθέως ύποπτη και παραπλανητική. Δε διστάζει μάλιστα να απευθύνει στην Αγιοταφιτική Αδελφότητα μιαν απίστευτη πρόκληση:
...
«Ας αφήσουν τις κανδήλες τού Ναού απαρασκεύαστες, χωρίς λάδι και φυτίλια, την θύρα τού Κουβουκλίου ανοικτή, για να φαίνεται από παντού ο ‘‘επιτάφιος λίθος”, ώστε να είναι όλα φανερά, όπως στην περίπτωση τού προφήτου Ηλία. Ας απομακρυνθούν και οι θυρωροί, ή μάλλον να πραγματοποιήσουν λεπτομερή αυτοψία τού επιτάφιου λίθου, να καθαρίσουν όλο τον λίθο με ύδωρ καθαρό, χύνοντας μετά μία υδρία ύδατος επάνω του. Να εμποδίσουν την είσοδο και σ’ αυτόν τον εκπρόσωπο τού Πατριάρχη από το πρωί τής Μεγάλης Πέμπτης, ως το πρωί της Κυριακής. Και τότε, ας εισέλθει ο ‘‘φωτεκφόρος” και ας παραλάβει το Φως! Η μυστικότητα όμως είναι ύποπτη και γίνεται όχι για να μη ‘‘παρεισαχθεί φως χειροποίητον” -αφού τούτο είναι αδύνατον- αλλά για να μη ‘‘φωραθή η λανθάνουσα προκατασκευή”, δηλαδή η απάτη. Διότι οι κανδήλες ετοιμάζονται από τον πατριαρχικό Επίτροπο, και όχι ως συνήθως από τον Νεοκώρο. Τα κεριά αλείφονται με ‘‘σπίρτον” και δεν επιτρέπεται εις άλλον να παραλάβει το φως, ούτε και στούς επισημότερους κληρικούς-προσκυνητές. Όλα δείχνουν ότι είναι ‘‘αυτόχρημα δημιουργία” και αυτό ψιθυρίζεται και από τους ίδιους τούς Αγιοταφίτες (35)
...
Τα κεριά
...
Το αν πράγματι πρόκειται περί αισχρού τεχνουργήματος -όπως ήδη τονίσαμε-, υπό τις παρούσες συνθήκες και δεδομένης τής αδυναμίας διενέργειας αυστηρού επιστημονικού ελέγχου, δεν είναι δυνατόν να τεκμηριωθεί με αδιάσειστα στοιχεία. Εικασίες βέβαια γίνονται, αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να εξηγηθούν πειστικά. Παρ’ όλα αυτά για κάποια από τα επιχειρήματα που συνήθως προβάλλουν οι ορθόδοξοι κατά τής θεωρίας τού Καλόπουλου, υπάρχουν απαντήσεις.
...
Λένε για παράδειγμα οι χριστιανοί ότι ο σκεπτικιστής συγγραφέας παραβλέπει το γεγονός πως ενώ τα κεριά αγοράζονται σε διαφορετικές στιγμές, «κόντρα σε κάθε λογική ανάβουν την ίδια στιγμή». Το ότι όμως ανάβουν ΟΛΑ τα κεριά, και μάλιστα ακριβώς την ίδια στιγμή, ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ! Τα πλάνα που βλέπουμε κάθε χρόνο στην τηλεόραση, αλλά και διάφορες μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν βρεθεί εκεί, το επιβεβαιώνουν. Στην υποθετική λοιπόν περίπτωση απάτης, το γεγονός ότι τα κεριά διατίθενται ήδη μέρες πριν προς πώληση και αγοράζονται σε διαφορετικες στιγμές, δεν αποδεικνύει απολύτως τίποτα αφού πρώτον, σημασία δε θα είχε το πότε θα αγοράζονταν τα κεριά, αλλά το πότε θα εμβαπτίζονταν στο διάλυμα φωσφόρου. Δεύτερον, ο Καλόπουλος υποστηρίζει ότι σε τηλεοπτική εκπομπή που έχει μαγνητοσκοπημένη, ο τέως διευθυντής τού Δημοκρίτειου ερευνητικού κέντρου Νίκος Κατσαρός, βεβαίωσε υπεύθυνα πως η χρονοκαθυστέρηση στην αυτανάφλεξη του φωσφόρου μπορεί να ανέλθει ακόμα και σε ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ! Πέραν τούτου, το φαινόμενο να καπνίζουν τα κεριά λίγο πριν από την αυτανάφλεξή τους, είναι εξαιρετικά ύποπτο (36)! Το ίδιο ακριβώς, βλέπετε, γίνεται και με τον φωσφόρο, και όπως είναι φυσικό δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε ότι ένα ουρανόπεμπτο φως είναι λογικό να έχει την ίδια συμπεριφορά! Άλλωστε, άκαιρες αυταναφλέξεις είναι πολύ πιθανό πράγματι να συμβαίνουν! Στο βιβλίο του ο Καλόπουλος αναφέρει μάλιστα μία κωμικοτραγική περίπτωση όπου αντί να αυταναφλεχθεί το κερί μιας κοπέλας, πήρε φωτιά το… καπέλο της! «Πράγμα που σημαίνει πως […] κάποιος, με τη χημική κεφαλή του κεριού του, ακούμπησε κατά λάθος το καπέλο της, με αποτέλεσμα την ώρα του θαύματος, η πίστη της κοπέλας να αναφλέξει το… καπέλο της και όχι τη λαμπάδα της!» (37). Τέλος, εξίσου πιθανό είναι και το ενδεχόμενο να μην είναι ΟΛΑ τα κεριά «πειραγμένα»! Αν ΟΛΑ τα κεριά άναβαν από μόνα τους, δε θα βλέπαμε ολοκάθαρα τον Πατριάρχη να μοιράζει το φως, ούτε και ανθρώπους να προσφέρουν τη φλόγα τους στο διπλανό τους!
...

Όπως και να ’χει, το τι πραγματικά συμβαίνει κάθε Μεγάλο Σάββατο στον Πανάγιο Τάφο, όντως δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Σίγουρα, από τη στιγμή που κάποιος δεν πιστεύει στον χριστιανικό Θεό, προφανώς τού είναι και αδύνατον να δεχθεί την (αν)ορθόδοξη εκδοχή περί θαύματος. Υποψίες και ενδείξεις άλλωστε -όπως είπαμε- υπάρχουν πολλές. Και ποιος ξέρει: κάποια στιγμή ίσως έρθουν κι οι αποδείξεις…...

UPDATE 09/05/20: Για νέα στοιχεία βλ. ανάρτηση 126.
...

Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ

[1] π. Γ. Δ. Μεταλληνός, Φωτομαχικά-Αντιφωτομαχικά,
εκδ. Κάτοπτρο-Ιστορητής, 2001, σελ. 33
[2] Ομ.
[3] Ομ., σελ. 131-132
[4] Ομ., σελ. 369-388
[5] Ο π. Μεταλληνός αποσυνδέοντας την πίστη «στό γεγονός
τῆς Ἀναστάσεως [...] ἀπό τήν φύση τοῦ ‘‘Ἁγίου Φωτός”»,
χαρακτηρίζει την αγιότητα αυτού «ἀδιαμφισβήτητη ὡς ἐκ
τοῦ Τόπου ἀπό τόν ὁποῖο προέρχεται», σελ. 35
[6] Ομ., σελ. 29-30
[7] Κ. Δ. Καλοκύρης, Το αρχιτεκτονικό συγκρότημα τού Ναού
της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του Αγίου Φωτός,
University Studio Press, 1999, σελ. 164-165

[8] Μεταλληνός, σελ. 34
Σύμφωνα με κάποιους απολογητές, η δήλωση αυτή τού π.
Μεταλληνού ισοδυναμεί με τον χαρακτηρισμό κάθε αρνητή
τού «θαύματος» ως αθέου!! Στην επισήμανση δε ότι εάν
όντως ίσχυε αυτό, ο π. Μεταλληνός θα έπρεπε να θεωρούσε

ακόμα και τον Κωνσταντίνο Καλοκύρη άθεο, ο οποίος -παρά την
άρτια θεολογική του κατάρτιση και τη βαθιά θρησκευτική του
πίστη- απορρίπτει και αυτός την περίπτωση θαύματος, η
απάντηση ήταν ότι ναι, έτσι ακριβώς είναι (!), με την επιφύλαξη
ωστόσο ότι ο κληρικός-καθηγητής ίσως να ήθελε να συνετίσει
τον «σεβαστό του διδάσκαλό»! Ισχυρίστηκαν δηλαδή ούτε λίγο
ούτε πολύ ότι ο π. Μεταλληνός επέκρινε αυτό που ρητά δήλωσε
ότι συγκριτικά θα... προτιμούσε! Ο κληρικός-καθηγητής όμως,
ασφαλώς και ΔΕΝ θεωρεί κάθε φωτομάχο άθεο, αφού τη λέξη
«ἀθέους» την έθεσε εντός εισαγωγικών, σχετικοποιώντας την
και κρατώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο αποστάσεις από την
αντίληψη πως όποιοι δεν πιστεύουν στην εκδοχή τού

θαύματος, είναι εξ ορισμού άθεοι!
[9] Για ένα εντελώς διαφορετικό θέμα, στο ίδιο όμως ακριβώς
πνεύμα, ο γλωσσολόγος Β. Αργυρόπουλος, αναφερόμενος στην

αμφισβήτηση τής γραφής ορθοπαιδική άπό τους υπέρμαχους
τού τύπου ορθοπεδική, σχολιάζει εύστοχα ότι «το να μετατρέπουμε
την άγνοια για την ύπαρξη μιας λέξης σε βεβαιότητα θα μπορούσε
να μας οδηγήσει σε παραλογισμό, αφού με την ίδια λογική δεν
μπορούμε να αποδείξουμε ότι δεν υπήρχε και γραφή

*ωρθοπαιδική!».
(Βασίλειος Μ. Αργυρόπουλος, Αρχαιολατρία και γλώσσα,
εκδ. Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 2009, σελ. 239)
[10] Καλοκύρης, σελ. 218-220
[11] Ομ., σελ. 22
[12] Μαρία Σταματιάδου, Το Άγιο Φως, από: Τα 20 Μεγαλύτερα
μυστήρια τού πλανήτη, εκδ. Αρχέτυπο, 2005, σελ. 17
[13] Μεταλληνός, σελ. 159, 399-400
[14] Ομ., σελ. 186-189
[15] Ομ., σελ. 350-351
[16] Καλοκύρης, σελ. 165-167
[17] Ομ., σελ. 211-212
[18] Η ερμηνεία τού Λογάδη, παρότι ο π. Μεταλληνός σε κανένα
σημείο τού βιβλίου του και με κανέναν τρόπο δεν έδωσε λαβή για
ένα τέτοιο συμπέρασμα, επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί από τους

απολογητές ως άποψη και αυτού τού ιδίου! Μια απλή δηλαδή
βιβλιογραφική παράθεση μετατράπηκε χωρίς ούτε ένα έρεισμα
σε... σύμφωνη γνώμη!
[19] Ομ., σελ. 20
[20] Οι υβρίζοντες απολογητές που διατείνονται ότι το εν λόγω
δόγμα ισχύει μόνο για τα 7 μυστήρια, θα πρέπει να δώσουν μια
πειστική απάντηση στο ερώτημα τι γίνεται λοιπόν στην περίπτωση
ενός μνημοσύνου ή αγιασμού που τελείται από ανάξιο ιερέα! Αφού
ΔΕΝ πρόκειται περί μυστηρίων, μας λένε ότι το αιτούμενο των
πιστών δεν λαμβάνεται καν υπ’ όψιν;;
[21] Εκτενή σχολιασμό τής συζήτησης μπορείτε να βρείτε στις σελίδες:

http://anazitiseis-hh.blogspot.com/2008/08/blog-post_27.html και 
http://omadeon.wordpress.com/2007/04/08/...comment-21585
[22] «Σημ: Καλό θα είναι να είναι κανείς λίγο επιφυλακτικός σε
αυτό το γεγονός, χωρίς και να θέλω να το αμφισβητήσω, καθόσον
θέλω να πιστεύω ότι ο Θεός δεν ξεχωρίζει εθνικότητες. Ας μην ξεχνάμε
επίσης ότι το Άγιο φως μέσα στον ναό μεταξύ πιστών δεν κάνει τέτοιες
διακρίσεις. Λέτε όμως να κάνει έναντι δογμάτων;»
(Aπό σχετικό
άρθρο τού Ανώνυμου Απολογητή)
[23] Καλοκύρης, σελ. 172-173

[24] Ομ., σελ. 195
[25] Ομ., σελ. 185-186
[26] Μεταλληνός, σελ. 272
[27] Συχνά προβάλλεται ως επιχείρημα η απουσία πυρκαγιών παρά την
ανεξέλεγκτη φωτοχυσία. Πέραν ωστόσο των διαφόρων μικροατυχημάτων
που ενίοτε συμβαίνουν, καθώς και τής πυρκαγιάς τού 1808 που
κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος τού Ναού τής Αναστάσεως και το 

Κουβούκλιο τού Παναγίου Τάφου, ο π. Στυλιανάκης στην ιστοσελίδα του 
γράφει επί λέξει τα εξής: «Ευτυχώς υπήρχαν οι αστυνομικοί και με
πυροσβεστηράκια έσβηναν από μακριά, τις προκλητικές φλόγες! Θα είχαμε 

πάρει φωτιά όλοι και κάποια στιγμή κινδύνεψα να χάσω και την κάμερα από 
τις φλόγες!». Όντως λοιπόν θαύμα (δουλεύουν οι πυροσβεστήρες...)!
[28] Εκτενής ανάλυση και απομυθοποίηση τού φαινομένου στο

http://anazitiseis-hh.blogspot.com/2009/05/blog-post_21.html
[29] Πλούσιο φωτογραφικό υλικό στο

http://anazitiseis-hh.blogspot.com/2009/05/blog-post_19.html
[30] Ομ., σελ. 125, 349

[31] 33 τα κεριά, 33 και τα λεπτά τής ακαΐας - όσα δηλαδή και τα
χρόνια τού Ιησού! Συνεπώς ακατανόητες όλες αυτές οι διχογνωμίες
και εικασίες των μελετητών γύρω από το ζήτημα τής πραγματικής του

ηλικίας. Το θέμα λύθηκε: 33!
[32] Μεταλληνός, σελ. 96, 205-206, 214
[33] http://neholyfire.narod.ru/ob/10.6.01.htm
[34] Ι. Ευαγγέλου, Το θρησκευτικό φαινόμενο και Κ. Δημόπουλος, 

Άγιοι Τόποι και Ισραήλ 
[35] Μεταλληνός, σελ. 128, 361
[36] Το ότι τα κεριά καπνίζουν πριν από την ανάφλεξη επιβεβαιώνει
ρητά και ο ίδιος ο π. Στυλιανάκης στην ιστοσελίδα του: «Δεν άναψε
όμως 

η δική μου, αλλά είδα με τα μάτια μου και ρίγησα, άλλες λαμπάδες μέσα 
στο πλήθος του κόσμου να ανάβουν σποραδικά, αφού για λίγο στην αρχή 
κάπνιζαν.
[37] Μ. Καλόπουλος, Θαύμα ή απάτη το «Άγιον» φως τής Ιερουσαλήμ;,
σελ. 189
....

13 σχόλια:

Άθεος είπε...

Εκεί που γράφεις για τον Αρμένιο παρατηρητή ότι πρέπει να είναι «ο πιο δύσπιστος χριστιανός όλων των εποχών! Γράφεις: Μόνο ο διάβολος θα είχε τόσο αρνητισμό!»

Αλήθεια, σοβαρός άνθρωπος εσύ, πιστεύεις σε διαβόλους;

Κώστας είπε...

Προφανώς στον Καλόπουλο απευθύνεσαι τώρα, φίλε Άθεε, έτσι δεν είναι; ;-)

Άθεος είπε...

Έτσι είναι, έτσι!

Κώστας είπε...

Έλα μωρέ, χιούμορ έκανε ο άνθρωπος! ;-)

EvanT είπε...

Έβαλες και τις παραπομπές βλέπω! Μια χαρά. Δεν ήταν δύσκολο τελικά, εε;

Κώστας είπε...

;-)

toitmat είπε...

Δεν θυμαμαι που ειχα γράψει για αυτή την παραπομπή: http://www.jerusalem-patriarchate.info/gr/agion_fos.htm

Θα κάνω όμως μία διόρθωση. Σου είχα φέρει το κείμενο που έλεγε : "Διὰ τοῦτο, ἐκ τοῦ ἐπὶ τοῦτον τὸν φωτοφόρον σου Τάφον εὐλαβῶς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοῖς πιστεύουσιν εἰς σὲ τὸ ἀληθινὸν φῶς καὶ παρακαλοῦμεν καὶ δεόμεθὰ σου, Πανάγιε Δέσποτα, ὅπως ἀναδείξῃς αὐτὸ ἁγιασμοῦ δῶρον καὶ πάσης θεϊκῆς σου χάριτος πεπληρωμένον, διὰ τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου καὶ φωτοφόρου Τάφου σου."

Στο οποίο δεν υπάρχει το "ἐνδελεχῶς καὶ ἀειφώτως ἐκκαιομένου φωτὸς"

Όμως λίγο πιο κάτω η ευχή επαναλαμβάνεται αυτή τη φορά σωστά καταγεγραμμένη: "Διὰ τοῦτο ἐκ τοῦ ἐπὶ τοῦτον τὸν φωτοφόρον σου Τάφον ἐνδελεχῶς καὶ ἀειφώτως ἐκκαιομένου φωτὸς εὐλαβῶς λαμβάνοντες διαδιδόαμεν τοῖς πιστεύουσιν εἰς σὲ τὸ ἀληθινὸν φῶς καὶ παρακαλοῦμεν καὶ δεόμεθά σου, Πανάγιε Δέσποτα, ὅπως ἀναδείξῃς αὐτὸ ἁγιασμοῦ δῶρον καὶ πάσης θεϊκῆς σου χάριτος πεπληρωμένον διὰ τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου καὶ φωτοφόρου Τάφου σου καὶ τοὺς ἁπτομένους εὐλαβῶς αὐτοῦ εὐλογήσῃς καὶ ἁγιάσῃς, τοῦ σκότους τῶν παθῶν ἐλευθερῶν καὶ τῶν φωτεινοτάτων σου σκηνῶν καταξιώσῃς, ὅπου φῶς τὸ ἀνέσπερον τῆς σῆς θεότητος λάμπει."

Ζητώ συγνώμη για το λάθος μου από τους αναγνώστες.
Όσο για τα υπόλοιπα που ειπώθηκαν, δεδομένου ότι δεν θυμάμαι που ήταν και δεδομένου ότι δεν έχω τον χρόνο που είχα παλαιότερα για να ασχοληθώ, θα το κάνω όταν βρω τον χρόνο(!!) και αν μου θυμίσεις και που συζητούσαμε. :-)

Κώστας είπε...

Αγαπητέ φίλε, η συζήτησή μας είχε γίνει εδώ.

Ανώνυμος είπε...

Εδώ έχει ενδιαφέρουσες σκέψεις για το θέμα, αλλά και το στοιχείο ότι ο φώσφορος ανακαλύφθηκε το 1669. Πριν τι γινόταν;
http://www.oodegr.com/oode/asynithista/thavmata/expaganus_agio_fws_1.htm
Ευχαριστώ.

ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ είπε...

Εδώ υπάρχει μια εξαιρετική επιστημονική μελέτη για το φαινόμενο του Αγίου Φωτός: http://www.scarlakidis.gr/01.proti_selida.htm
Παραπλεύρως στη σελίδα της παραπομπής μπορείτε να δείτε πολλά κεφάλαιά της, όπως για τη σχισμένη κολώνα κ.τ.λ., με παραθέσεις επισημονικών μελετών για τα θέματα.
Ένα μόνο σχόλιο: οι Αρμένιοι, στο σκίσιμο της κολώνας, ήταν μέσα στο ναό, όχι έξω. Γι' αυτό δεν είδαν το γεγονός και έφυγαν "κατησχημένοι" αντί να μεταστραφούν. Η μεταστροφή δεν είναι εύκολο πράγμα, όπως ξέρετε κι από τον εαυτό σας.
Αντίθετα ο εμίρης Τούνομ που είδε το γεγονός, μεταστράφηκε και μάλιστα μαρτύρησε για την πίστη του στο Χριστό.
Για την ακαΐα του Ρώσου σκεπτικιστή Ιγκόρ, πειράζει να είμαι... εγώ σκεπτικιστής; Μπορεί να σημαίνει οτιδήποτε: από τρυκ μέχρι ναρκωτικά, που τον εμποδίζουν να νιώσει πόνο, ή τύλιγμα με κάτι διάφανο και άκαυτο ή ακόμη και δαιμονική επίδραση (γελάστε ελεύθερα - παίζει κι αυτό πάντως).
Και μια παρατήρηση για την αναφορά σας -στο κάτω μέρος της σελ.- στις παραβολές του Χριστού:
Η ορθόδοξη ερμηνεία των λόγων του Χριστού ("μιλάω με παραβολές για να μην καταλαβαίνουν όλοι") είναι ότι μιλούσε με παραβολές χάριν των απίστων, που η καρδιά τους αρνιόταν και αρνείται να Τον πλησιάσει. Σ' εκείνους αφήνει ένα ελαφρυντικό: ότι μπορεί να μην καταλάβουν (επειδή δεν θέλουν) τι ακριβώς έλεγε. Είναι η τελ. ελπίδα σωτηρίας τους αυτό, άσχετα αν δεν θέλουν κάν αυτό, όπως ενδεχομένως εσείς.
Ο Θεός μαζί σας. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Δείτε το βιβλίο για το Άγιο Φως, αξίζει.

Κώστας είπε...

Αγαπητέ φίλε,

το βιβλίο του Σκαρλακίδη το έχω και μάλιστα στην ανάρτηση 126 παραθέτω και σχολιάζω εκτενή αποσπάσματα.

Αναφορικά τώρα με το δεύτερο σκέλος των παρατηρήσεών σας, διαφωνώ ολοκληρωτικά. Το θέμα δεν επιδέχεται ωραιοποιήσεις αφού οι διατυπώσεις είναι σαφέστατες: Tο μην τυχόν και...» εκφράζει ξεκάθαρα αποτρεπτική διάθεση εκ μέρους του Χριστού.

Τέλος, μιας και το ιστολόγιο αυτό έχει ολοκληρώσει πλέον τον κύκλο του, να πω επί τη ευκαιρία ότι σήμερα δεν με συνδέει τίποτα πια με τον Θεό. Απορρίπτω κατηγορηματικά οποιαδήποτε περίπτωση ύπαρξης κάποιας τέτοιας οντότητας και αισθάνομαι ακόμα μεγαλύτερη οργή για την απίστευτη κοροϊδία που έφαγα κι εγώ τόσα χρόνια. Δεν πιστεύω στην ιδέα του Θεού και δεν θέλω καμία σχέση μαζί του.

Ευχαριστώ πάντως για την καλή σας διάθεση.

Ανώνυμος είπε...

Good evening My dear brother, I want the references that talked about the occuring of the miracle of the Holy Light during the rule of the Latin Crusaders of Jerusalem, and the testimonies that you mentioned from sources available in English. This is my email address. I will be grateful for your help. Thanks
hadibuhairi63@gmail.com

Κώστας είπε...

Goor morning, sir! Please see the following link:
https://www.skarlakidis.gr/en.html

Επίσημοι, δεδηλωμένοι και... επιστημονικώς τεκμηριωμένοι αναγνώστες:

Πρόσφατα σχόλια

Πρόσφατα σχόλια

Πρόσφατα σχόλια

Τομέας LOL - γελάστε ελεύθερα!

Τομέας LOL - γελάστε ελεύθερα!

Μια πρώτη γεύση τού τι ακολουθεί, χεχε...

Μια πρώτη γεύση τού τι ακολουθεί, χεχε...
Αν θέλετε να σχολιάσετε το... ασχολίαστο, επισκεφτείτε το μπλογκ του Διαγόρα! (Κλικ στην εικόνα)

Κάτι λείπει, κάτι λείπει...

Κάτι λείπει, κάτι λείπει...
Τον ήλιο, ρεεεεεεεεε - τον ήλιο!!

Ο αγνός και αμόλυντος... λεμούριος, χεχε

Ο αγνός και αμόλυντος... λεμούριος, χεχε
Μα καλά, τι λένε τα άτομα;
Λεμούριος (πρωτεύον θηλαστικό):

Τι;; «Μόνο οι γυναίκες έχουν παρθενικό υμένα»; Μα καλά, πάνε καλά οι άνθρωποι;
Κι ο δικός μου δηλαδή τι είναι;




«Αγιο φως»: ουρανόθεν ή...

Απόσπασμα από την Ευχή για το «άγιο φως»:

«[…] παρακαλούμεν και δεόμεθά σου, Παναγιότατε Δέσποτα, όπως αναδείξης
αυτό αγιασμού δώρον και ΠΑΣΗΣ ΘΕЇΚΗΣ ΣΟΥ ΧΑΡΙΤΟΣ ΠΕΠΛΗΡΩΜΕΝΟΝ,
διά της χάριτος τού Παναγίου και φωτοφόρου Τάφου σου˙[…] Αμήν».

Ερώτηση κρίσεως:


Έχει ανάγκη ένα εξώκοσμο φως που υποτίθεται πως κατέρχεται θαυματουρχικά
απευθείας από την άκτιστη χάρη τού Θεού, τη μεσολάβηση τού Παναγίου Τάφου
ή οποιαδήποτε ειδική δέηση, για να πλημυρίσει μ’ αυτό από το οποίο εξ ορισμού
θα έπρεπε
ήδη να… ξεχείλιζε;

Πόθεν;

Υπέρμαχοι τού «αγίου φωτός»:

Το ότι ο Πατριάρχης βρίσκεται μόνος μέσα στο κουβούκλιο δεν έχει καμία απολύτως
σημασία ούτε και είναι επιχείρημα, αφού η Ακοίμητη Κανδήλα που υπάρχει μέσα,
τη συγκεκριμένη μέρα είναι ΣΒΗΣΤΗ!

Π. Γ. Μεταλληνός:

«[…] Από τον 4ο αιώνα μ.Χ. (380) μαρτυρείται απ’ την Αιθερία, μια Ισπανίδα που πήγε
και προσκύνησε, ότι υπάρχει η ακοίμητος κανδήλα στον άγιο τάφο.
Πιστεύω λοιπόν
και καταλήγω, όταν υπάρχει πίστις και χάρις Θεού στον συγκεκριμένο Πατριάρχη,
γίνεται το θαύμα. Όταν δεν υπάρχει πίστις, μπορεί η κανδήλα να χρησιμοποιηθεί
γι’ αυτό...».




Δεν περιγράφω άλλο!

Φωτιά στα μπατζάκια μας...

Φωτιά στα μπατζάκια μας...
Αχ βρε παλιόπαιδο, Ιγκόρ...

... φωτιές που μας άναψες!

Τσάμπα το μπουγέλο…

Στην ιστορία τού Κατακλυσμού ο Θεός τιμώρησε τους ανθρώπους για κάτι που όπως
μετά ΡΗΤΑ ομολόγησε
,
ήταν απλώς μέσα στη φύση τους! Το ήξερε λοιπόν αυτό, κι όμως
τους έπνιξε. Όλους! Μαζί και τα ζώα. Και τους έπνιξε επειδή, λέει, … μετάνιωσε (!!) που
τους είχε φτιάξει! Για να μετανιώσει μετά… εκ νέου και να παραδεχθεί ότι βασικά… δεν
έπρεπε να είχε μετανιώσει εξαρχής! Κι όλα αυτά από έναν…
προγιγνώσκοντα θεό!!

Λοιπόν, δεν πιστεύω κάποιος από εσάς να κατάλαβε τίποτα, ε;

Όπως αναφέρει το Κατά Μάρκον Δ´ 10-12, όταν κάποτε οι μαθητές ρώτησαν
τον Χριστό γιατί δίδασκε με παραβολές, αυτός έδωσε αυτολεξεί την εξής απάντηση:
«Σ’ εσάς δόθηκε η δυνατότητα να γνωρίσετε τα μυστήρια τής βασιλείας τού Θεού˙
σ’ εκείνους δε έξω όλα δίνονται με παραβολές ώστε οι βλέποντες να βλέπουν αλλά
να μην αναγνωρίζουν, και οι ακούοντες ν’ ακούν, αλλά να μην αντιλαμβάνονται,
μην τυχόν και μετανοήσουν και τους συγχωρεθούν τα αμαρτήματά τους».

Με το χέρι στην καρδιά: πώς ακριβώς θα χαρακτηρίζατε εσείς έναν δάσκαλο (Ιησούς)
που σύμφωνα με τα ίδια τα λεγόμενά του, διδάσκει επίτηδες με πολύπλοκο τρόπο
(παραβολές) με στόχο κάποιοι μαθητές του -πιθανότατα οι περισσότεροι- παρότι
παρακολουθούν το μάθημα, να μην μπορούν να καταλάβουν τίποτα, στερούμενοι έτσι
τις όποιες θεωρητικές ελπίδες θα είχαν («μην τυχόν και») να αντεπεξέλθουν στις υψηλές
απαιτήσεις («μετανοήσουν») και να πετύχουν («συγχωρεθούν»);

Είναι μια παρθένος οπωσδήποτε... παρθένα;

Είναι μια παρθένος οπωσδήποτε... παρθένα;
Dirne: Μη με βλέπετε έτσι… Εγώ κάποτε ήμουν… παρθένα!
Χριστιανοί για ν’ αποδυναμώσουν την εβραϊκή λέξη bethulah που θα έπρεπε κανονικά να υπήρχε στη θέση τού almah «νεάνις», εάν η περίφημη προφητεία τού Ησαΐα όντως έθετε στο επίκεντρο μια… ανέγγιχτη παρθένο:



«Αλλά και στις γλώσσες των άλλων λαών της Μ. Ανατολής η αντίστοιχη της λέξης bethulah δεν σημαίνει απαραίτητα την (με την βιολογική σημασία) παρθένα. Για παράδειγμα, στα Ακκαδικά η λέξη batultu σημαίνει κυρίως μια ηλικιακή ομάδα. Μόνο σε συγκεκριμένα πλαίσια σημαίνει την παρθένα. Στα κείμενα της Ουγκαρίτ, η λέξη btlt είναι συνήθης χαρακτηρισμός για την Anat, την γυναίκα του Βάαλ. Σε αραμαϊκά κείμενα διαβάζουμε για γυναίκα, btwlt, η οποία είναι επίτοκος (σε τοκετό).»



Και τώρα προσέξτε απίστευτη περίπτωση-λουκούμι από τα Γερμανικά:



Η λέξη Dirne ξεκίνησε από μιαν αμάρτυρη γερμανική ρίζα με τη σημασία «παρθένος», συνέχισε στα Παλαιογερμανικά με την ίδια ακριβώς σημασία, υπέστη αργότερα σημασιακή διεύρυνση αλλάζοντας σε «νεαρό κορίτσι» κι εν συνεχεία σε «υπηρέτρια», για να ξεπέσει τελικά σε... «ΠΟΡΝΗ»!! Οι μεταβολές αυτές δε, συντελέσθηκαν εντός μιας, αν όχι μικρότερης, το λιγότερο ίσης χρονικής περιόδου με τις αντίστοιχες σημασιακές αλλαγές που εμφάνισε η σημιτική λέξη, και μάλιστα σε αντίθεση μ’ αυτήν, οι μεταβολές δεν έλαβαν χώρα σε συγγενείς μεν, διαφορετικές δε γλώσσες (Ακκαδικά, Ουγκαριτικά, Αραμαϊκά, Εβραϊκά) αλλά εντός τού ΙΔΙΟΥ γλωσσικού συστήματος (Γερμανικά)!







Θα... καλοπεράσετε, παλιόπαιδα!

Κολιτσάρας:

«
Είναι σπάνια η περίπτωση που ο Θεός τιμωρεί τα αθώα τέκνα για τις αδικίες των
γονέων τους˙ και αν καμιά φορά τα τιμωρεί
το κάνει για να ανταμείψει τα τέκνα πιο
πλουσιοπάροχα στην μέλλουσα ζωή. Ο Θεός όμως τιμωρεί την κακία μέχρι τρίτης
και τετάρτης γενεάς
εφ’ όσον οι απόγονοι μιμούνται την κακία των προγόνων τους
και μισούν τον Θεό. Διαφορετικά ο Θεός είναι πάντοτε δίκαιος, αν και
είναι απόκρυφες
σε μας οι βουλές Του».


Δηλαδή, για να κάνουμε… μετάφραση τής μετάφρασης και ερμηνεία τής ερμηνείας,
ΝΑΙ, ενίοτε τιμωρούνται ΚΑΙ ΑΘΩΟΙ
για τα ανομήματα των ασεβών προγόνων τους
(1η πρόταση), ΟΧΙ, ποτέ δεν τιμωρούνται αθώοι απόγονοι (2η πρόταση), αν και
ποτέ
δεν ξέρεις
(3η πρόταση)!!

Είναι λοιπόν ή δεν είναι το θέμα για… LoL;


Φτιαγμένη από το... πουθενά!!

Εξυπνάκηδες εικονολάτρες:

Οι ανόητοι οι αρχαίοι Έλληνες να πιστεύουν πως τα περίφημα διοπετή ομοιώματα
έπεφταν κατ’ ευθείαν από τον ουρανό,
συστημένα με αποστολέα τον ίδιο τον Δία…
Ρε τους βλάκες…

Απάντηση:

Σσσσσς! Αχειροποίητα!

.

Εξυπνάκηδες εικονολάτρες:

Πόσο ανόητοι ήταν αυτοί οι ειδωλολάτρες οι αρχαίοι Έλληνες με τις δεισιδαίμονες
φαντασιοπληξίες τους περί αγαλμάτων που
μιλούσαν, χαμογελούσαν, μετακινούνταν
από μόνα τους, προστάτευαν και… πετούσαν φωτιές
όταν βέβηλοι επιχειρούσαν να τα
απομακρύνουν από τον ιερό τόπο λατρείας τους! Μα είναι ποτέ δυνατόν να πίστευαν
τέτοια πράγματα;

Απάντηση:

Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ποια απάντηση θα ταίριαζε για την περίπτωσή τους.
Να απαντήσουμε λαϊκιστί με το κλασικό «είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα!»; Ή να
τους υπενθυμίσουμε καλύτερα ότι «στο σπίτι τού κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί!»;
Μήπως πάλι να πάρουμε το «μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι» ή καλύτερα την
περίφημη ρήση τού Ιησού περί κάρφους και… δοκού εν τω οφθαλμώ ημών; Ή μήπως
όλα αυτά μαζί; Διότι πώς αλλιώς θα πρέπει ν’ απαντήσει κανείς σε ανθρώπους που
τολμάνε και σχολιάζουν ειρωνικά τα παραπάνω, όταν στο ίδιο το σύστημα πίστης
που ασπάζονται κι ακολουθούν , «υπάρχουν»… δακρυροούσες
και -Θεός φυλάξοι!-
αιμοροούσες Παναγίες,
ιστορίες (γι’ αγρίους) περί εικόνων που θαυματουργικά…
φεγγοβολούσαν, μιλούσαν, κουνούσαν τα δάχτυλά τους και… τηλεμεταφέρονταν
από
το ένα μέρος στο άλλο; Έλεος, δηλαδή! Έλεος!

Θαύμα!

Θαύμα!
Πώς ένα διαδικτυακό τρολάρισμα μετατράπηκε εν μια νυκτί σε... θαύμα!

Να 'ταν η ζήλια ψώρα...

Φανταστείτε δηλαδή να ΜΗΝ είχε... παρρησία!

Παραφρονήστε ελεύθερα:

1ον : Η αειμεσιτεύουσα Παναγία ως μητέρα τού Χριστού έχει παρρησία ενώπιον του.
2ον :
Η Παναγία στον γάμο τής Κανά το μόνο που είπε ήταν: «Δεν εχουν άλλο κρασί».
3ον : Ο Χριστός παρά την… παρρησία τής μητέρας του,
την αποπήρε!
4ον
: Αυτό συνέβη επειδή στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Χριστός μιλούσε ως Θεός
.........και απλώς απαίτησε από τη φυσική του μητέρα τον προσήκοντα σεβασμό.
5ον :
Η Παναγία… ανάγκασε (!) τον Χριστό να κάνει το θαύμα πρόωρα.
6ον : Ο Χριστός συνεπώς έκανε κάτι παρά την αρχική του πρόθεση ۬ επηρεάστηκε
.........
και άλλαξε γνώμη!
7ον :
Ο Χριστός είναι… προγιγνώσκων και… άτρεπτος!
8ον :
Όχι, όχι: ο Χριστός, είπαμε, στη συγκεκριμένη περίπτωση δε μιλούσε ως άνθρωπος,
.........αλλά… ως Θεός!!

Βοήθ... γκλουκ!!

Βοήθ... γκλουκ!!

Άφθαρτος!!

Άφθαρτος!!
Γειά σας! Με βρήκαν στην Κίνα, είμαι περίπου... 3000 ετών, αταρίχευτος, μα όχι... άγιος!

Άγγελος ή διάβολος; Οι ειδικοί ας γνωμοδοτήσουν!

Άγγελος ή διάβολος; Οι ειδικοί ας γνωμοδοτήσουν!

Was ist Wahrheit?

Sprechen Sie Deutsch? Dann klicken Sie doch mal hier rein!

Ευχαριστούμε!

Ευχαριστούμε!