Περί «δημοκρατικότητας».

«‘‘Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν. (τελεία)”, είπε ο Χριστός. Όποιος θέλει! (θαυμαστικό)  Κανέναν δεν υποχρεώνει ο Κύριος να τον ακολουθήσει.»

Πασίγνωστα τα λόγια. Και ποιος δεν τα γνωρίζει; Και ποιος δεν τα έχει ακούσει έστω και μία φορά να βγαίνουν από το στόμα κάποιου οργισμένου ιεροκήρυκα που ήθελε να πείσει τους πιστούς (και μη) ακροατές του για τη δημοκρατικότητα της χριστιανικής θρησκείας; Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι στα Ελληνικά η εν λόγω πρόταση έτσι όπως χρησιμοποιείται συνήθως, δεν σημαίνει απολύτως τίποτα! Διότι είναι δευτερεύουσα. Και ως γνωστόν οι δευτερεύουσες προτάσεις εξαρτώνται από κάποια κύρια που τις συμπληρώνει νοηματικά.

Στην περίπτωση μας τώρα η κύρια υπάρχει, μόνο που πλην κάποιων φωτεινών εξαιρέσεων συνήθως αποσιωπάται. Ας δούμε όμως λίγο τη φράση ολόκληρη και όχι (κατ’ οικονομίαν) πετσοκομμένη:

«Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθείτω μοι.»

Αυτή είναι λοιπόν η πλήρης διατύπωση. Όχι «όποιος θέλει, ας μ’ ακολουθήσει», αλλά «αν κάποιος θέλει να ’ρθει μαζί μου, να απαρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει τον σταυρό του και να μ’ ακολουθήσει». Θα μου πείτε, ε, και τι μ’ αυτό; Τι το επιλήψιμο υπάρχει εδώ το οποίο οι Χριστιανοί θα έπρεπε να κρύβουν; Ε λοιπόν, το ίδιο ακριβώς με ρώτησε τις προάλλες κι ο φίλος μου με αποτέλεσμα να ακολουθήσει ο παρακάτω διάλογος:


Φ: Λοιπόν; Δεν μου απάντησες. Τι το επιλήψιμο υπάρχει εδώ το οποίο εμείς οι Χριστιανοί θα ’πρεπε να κρύβουμε;

Κ: Εμμμ ... βασικά τίποτα (!), αν εξετάσουμε τη φράση υπό το πρίσμα της χριστιανικής διδασκαλίας: Ο δρόμος προς τη σωτηρία (όπως κι αν αντιλαμβάνεται ο κάθε άνθρωπος την έννοια αυτή) δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά απαιτεί μια μεγάλη υπέρβαση: την κατανίκηση των προσωπικών μας παθών και τον παραμερισμό του εγώ μας. Αυτό είναι το νόημα της αποσιωπώμενης κύριας πρότασης, και συμφωνώ ότι κρύβει μία πολύ μεγάλη αλήθεια. 

Φ: Πολύ ωραία, αλλά… δεν καταλαβαίνω - τότε… πού είναι το πρόβλημα λοιπόν;!

Κ: Το πρόβλημα είναι το εξής: Για ποιόν λόγο το επίμαχο κομμάτι δεν ακούγεται παρά μόνο σπάνια; Μήπως για να μη ξεβολευτεί το ποίμνιο και αποθαρρυνθεί; Διότι το «όποιος θέλει» είναι σαφές ότι τελικά δεν είναι και τόσο ανώδυνο όσο επιμελώς παρουσιάζεται από την απολογητική. Θυμάμαι, κάποτε με είχες διαβεβαιώσει ότι για τη σωτηρία είναι αρκετό να αποδέχεται κανείς τον Χριστό (μέσα από τα μυστήρια) και να είναι βαπτισμένος! Το εδάφιο όμως για άλλα πράγματα κάνει λόγο: για... σηκώματα σταυρών και τέτοια!

Φ: Mε συγχωρείς πολύ, αλλά εγώ δεν βλέπω κανένα πρόβλημα! Εντάξει, δε λέω, κανονικά η φράση θα έπρεπε να παρατίθεται αυτολεξεί, όμως ακόμα κι έτσι, υπάρχει κάποια διαφορά επί της ουσίας; Όποιος θέλει να ανταποκριθεί στις δύο αποσιωπώμενες προϋποθέσεις που θέτει ο Χριστός σ’ εκείνους που επιθυμούν να τον ακολουθήσουν, ας το κάνει. Όποιος πάλι δε θέλει, ας μην το κάνει!

Κ: Ναι, αλλά με ποιο τίμημα; Εδώ πιστεύω είναι το πολύ λεπτό εκείνο σημείο που κάνει και τη διαφορά. Αναγνωρίζω ότι στην ουσία είναι θέμα ερμηνείας το τι θα καταλάβει ο καθένας, κατά τη γνώμη μου όμως το γενικό μήνυμα της φράσης είναι μόνο κατ’ επίφασιν δημοκρατικό. Διότι δεν σου λέει: «Όποιος θέλει να συμπορευτεί μαζί μου, ας το κάνει. Όποιος πάλι δεν θέλει, ας μην το κάνει. Δεν πειράζει.» 

Φ: Πού το λέει το «δεν πειράζει»; Ασφαλώς και πειράζει!

Κ: Μα εγώ δεν είπα πως λέει ότι δεν πειράζει!! Ακριβώς το αντίθετο είπα, ότι δηλαδή ΔΕΝ το λέει - ενώ δημοκρατικό θα ήταν να το έλεγε! Διότι εδώ το στους ανθρώπους κατ’ αρχήν αναγνωριζόμενο δικαίωμα να πράξουν κατά βούλησιν, περιορίζεται και αλλοιώνεται ακολούθως από τις επαπειλούμενες (σε άλλα εδάφια ρητά αναφερόμενες) συνέπειες της απόρριψης του Χριστού και ως εκ τούτου αίρεται!

Φ: Καλά φίλε μου, θα μας τρελάνεις εσύ! Άλλο άρση της δημοκρατίας, άλλο συνέπειες της πράξης!

Κ: Ξέρω, ξέρω - και μάλιστα συμφωνώ απόλυτα μαζί σου! Πράγματι και στην καθημερινή μας ζωή κάποιες προσωπικές και απόλυτα συνειδητές μας επιλογές συχνά αποδεικνύονται εκ των υστέρων λανθασμένες με δυσάρεστες για μας συνέπειες. Όταν φερ’ ειπείν ο γιατρός προειδοποιεί τον υπερτασικό για τις πιθανές συνέπειες της λανθασμένης, πλούσιας σε λιπαρά διατροφής του, κι αυτός εντούτοις ελεύθερα και ανεπηρέαστα επιλέξει να αγνοήσει όλες τις νουθεσίες του ειδικού, συνεχίζοντας να διατρέφεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ε τότε η ευθύνη στην περίπτωση ενός εγκεφαλικού ασφαλώς δε θα βαραίνει κανέναν άλλο παρά τον ίδιο! Κι όταν ο νομοθέτης ορίζει τις ποινές για τα διάφορα αδικήματα, ασφαλώς και δεν αφαιρεί από τους ανθρώπους το δημοκρατικό δικαίωμα παρά τις προβλεπόμενες κυρώσεις αυτοί εντούτοις να τα διαπράξουν! Συνεπώς δεν αντιλέγω: Άλλο το δικαίωμα τής ελεύθερης επιλογής και άλλο οι απορρέουσες συνέπειες. Το ένα σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το άλλο!

Φ: Μα τότε που είναι το πρόβλημα; Θα με τρελάνεις σήμερα, εσύ!

Κ: Το πρόβλημα είναι το εξής: Στην περίπτωση της παραβίασης του νόμου λ.χ., η ποινή έχει είτε αποτρεπτικό είτε σωφρονιστικό χαρακτήρα και πάντως επιβάλλεται μόνο όταν το αδίκημα αντικειμενικά και αποδεδειγμένα βλάπτει ή δύναται να βλάψει τους άλλους. Στην περίπτωση της «σωτηρίας της ψυχής» όμως, και δη αποκλειστικά και μόνο μέσω της αποδοχής της ορθόδοξης διδασκαλίας, ποιον βλάπτει ο αρνητής αντικειμενικά και αποδεδειγμένα; Εδώ δεν μιλάμε για κάτι χειροπιαστό και άμεσα αντιληπτό, αλλά για ένα αυστηρά προσωπικό ζήτημα που εμπίπτει στη σφαίρα του μεταφυσικού και εξαρτάται άμεσα από την πνευματικότητα του κάθε ανθρώπου.

Φ: Στο είπα πολλές φορές και στο ξαναλέω. Θες χειροπιαστά πράγματα; Ζήτα στον Χριστό τον ίδιο να μπει στην ζωή σου. Τότε θα καταλάβεις τι σημαίνει χειροπιαστή απόδειξη.

Κ: Ας περιοριστούμε προς το παρόν στα δεδομένα μας. Δεν είναι λοιπόν το ίδιο. Δημοκρατικό θα ήταν να αναγνωριζόταν στον καθένα το δικαίωμα να φτάσει στη «θέωση» με οποιονδήποτε τρόπο εκείνος κρίνει σωστό, αρκεί ο τρόπος αυτός να υπηρετεί τις ίδιες (ή έστω παρόμοιες - ή γιατί όχι, και διαφορετικές) διαχρονικές ηθικές αξίες που κηρύσσει και ο Χριστιανισμός. Τότε μάλιστα! Κανείς δε θα είχε το δικαίωμα να μιλάει. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Διότι εντάξει, μπορεί στα συγκεκριμένα εδάφια τού «ει τις/ όστις θέλει …» να μην υπάρχει κάποια αναφορά σχετικά με το τι θα συμβεί σ’ εκείνους που θα επιλέξουν να μην ακολουθήσουν τον Χριστό, υπάρχει όμως αλλού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Κατά Ματθαίον Ι΄ 14-15 όπου ο Ιησούς διαβεβαιώνει ρητά και πέραν πάσης παρερμηνείας τους Αποστόλους ότι η τιμωρία που περιμένει τους κατοίκους των Σοδόμων και των Γομόρρων την ημέρα της κρίσεως θα είναι... χάδι μπροστά σ’ αυτά που θα πάθουν όλοι οι διαχρονικοί αρνητές τού κηρύγματός τους! Το μήνυμα λοιπόν είναι σκληρό, αλλά σαφέστατο: «Όποιος θέλει, ας μ’ ακολουθήσει. Όποιος πάλι δεν θέλει, ας μη μ’ ακολουθήσει, αλλά θα… καλοπεράσει!». Δε χρειάζεται λοιπόν, αγαπητέ μου φίλε, να ωραιοποιούμε τα πράγματα.

Φ: Όσον αφορά το Κατά Ματθαίον, για τα Σόδομα και τα Γόμορρα, πρόσεξε τι σημαίνει αυτό. Δε σημαίνει ότι ο Θεός θα τιμωρήσει, αλλά ότι αυτοί θα αυτοτιμωρηθούν. Γιατί δεν ήταν ανεχτικοί απέναντι στον Ιησού. Όταν αποδιώχνεις τον Θεό επειδή το αποφάσισες, τότε αυτόματα αποκόπτεσαι από το Πνεύμα Του. Μόνος σου βασανίζεσαι στις «φλόγες» διότι δεν είσαι ανεκτικός απέναντί Του. Εδώ δεν μιλάμε λοιπόν για ουδετερότητα, αλλά για μίσος κατά τού Κυρίου.

Κ: Α, ώστε γι’ αυτοτιμωρία πρόκειται λοιπόν! Πόσο βολικό! Δε με χτυπάς δηλαδή εσύ, απλώς εγώ είμαι αυτός που πέφτει πάνω στη γροθιά σου, ε; Επιχειρηματολογώντας όμως κατ’ αυτόν τον αθέμιτο τρόπο, καθίσταται a priori αδύνατη οποιαδήποτε τιμωρία θεόθεν κάτι που όμως σε καμία περίπτωση δεν ισχυρίζεται το ορθόδοξο δόγμα! Πες το μου λοιπόν κι αυτό για να τρελαθούμε εντελώς πια και να ξεχάσουμε κι αυτά που ξέρουμε! Εκτός αυτού, πού το βλέπεις, χριστιανέ μου, το μίσος κατά του Θεού στο εδάφιο; Οι άνθρωποι απλώς δεν ήθελαν ν’ ακούσουν το κήρυγμα των Αποστόλων!! Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Ούτε βίαιοι έγιναν, ούτε τίποτα. Απλώς για κάποιον λόγο δεν ήθελαν ν’ ακούσουν για κανένα καινούργιο «προϊόν». Όπως ακριβώς οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως είναι απρόθυμοι ν’ αφήσουν κάποιον πλασιέ να τους χαλάσει την ηρεμία τους - όσες καλημέρες κι αν τους πει, κι όσο ευγενικός κι αν είναι!! Πού το βλέπεις λοιπόν εδώ το μίσος;

Φ: Ηρέμησε. Δεν χρειάζεται να τρελαίνεσαι! Και για να μην το ξεχάσω: Επειδή κάτι είπες προηγουμένως περί μοναδικότητας τής Ορθοδοξίας όσον αφορά τη σωτηρία, να σε ενημερώσω πως ο Χριστιανισμός δεν κηρύσσει ότι είναι η μόνη οδός τής σωτηρίας, αλλά η ασφαλέστερη. Γιατροί υπάρχουν πολλοί. Θεραπείες ίσως πάλι πολλές. Μερικοί όμως είτε πηγαίνουν σε τσαρλατάνους, είτε μισούνε έναν από τους γιατρούς και τη θεραπεία του.
....
Το να δίνεται στον κάθε άνθρωπο το δικαίωμα να φτάσει στη «θέωση» με οποιονδήποτε τρόπο είναι άτοπο. Διότι είτε υπάρχει ο Θεός και η θέωση, είτε όχι. Αν υπάρχει κάποιος θεός, τότε η θέωση γίνεται με την ομοίωση προς εκείνον τον θεό. Αν όμως ο θεός δεν είναι αυτός που διάλεξα, είναι φανερό ότι δεν θεώνομαι εφόσον ο στόχος μου είναι πλασματικός. Μπορώ να γίνω καλός ποδοσφαιριστής ακολουθώντας έναν χορευτή; Το δικαίωμα να γίνεις ό,τι θέλεις το έχεις, αλλά δεν μπορείς να κατηγορείς τον Θεό για εκείνο στο οποίο τελικά θα μοιάσεις. Δική σου η επιλογή.

Κ: Δεν ξέρω αν το αντιλαμβάνεσαι, αλλά εδώ φάσκεις και αντιφάσκεις. Διότι ενώ αρχικά αναγνωρίζεις πρόθυμα ότι ο χριστιανισμός δεν είναι η μόνη οδός της σωτηρίας αλλά η ασφαλέστερη, στη συνέχεια χαρακτηρίζεις το να δίνεται στον καθένα το δικαίωμα να φτάσει στη «θέωση» με οποιονδήποτε τρόπο, άτοπο! Σου υπενθυμίζω τα λόγια σου:

«Aν υπάρχει κάποιος θεός, τότε η θέωση γίνεται με την ομοίωση προς εκείνον τον θεό. Αν όμως ο θεός δεν είναι αυτός που διάλεξα, είναι φανερό ότι δεν θεώνομαι εφόσον ο στόχος μου είναι πλασματικός».

Μ’ άλλα λόγια, αυτό που τελικά μου λες είναι ότι η θέωση επιτυγχάνεται ακολουθώντας έναν απολύτως συγκεκριμένο, αυστηρά προκαθορισμένο Θεό (τον ορθόδοξο), και όχι κάποιες πανανθρώπινες, διαχρονικές ηθικές αξίες που μπορεί να υπάρχουν και σε άλλες θρησκείες ή ιδεολογικά συστήματα. Τι να τα κάνω λοιπόν τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα όταν δε δείχνεις να τα πιστεύεις ούτε εσύ ο ίδιος; Όσο για τη μεγαλόψυχη παραχώρηση μιας θέσης στον Παράδεισο και σε μη ορθόδοξους, τι να πω; Φοβερή μεγαλοψυχία! Με τη διαφορά ότι επιδεικνύεται αποκλειστικά και μόνο σ’ εκείνους τους αλλόθρησκους ή ετερόδοξους που δεν υπήρξαν ποτέ στο παρελθόν ορθόδοξοι! Διότι για τους υπόλοιπους, όσο καλοί άνθρωποι κι αν είναι, - λυπόμαστε, αλλά το… μαγαζί είναι ρεζερβέ! Φοβερή δημοκρατικότητα δηλαδή! Όπως και με το περίφημο «ο μη ών μετ’ εμού κατ’ εμού εστί και ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει» ή το άλλο το «ος γαρ ουκ έστι καθ’ ημών, υπέρ ημών εστιν».

Φ: Ξέρω τι εννοείς. Και από τώρα σου λέω ότι κάνεις λάθος! Αλλά προχώρα. Σ’ ακούω.

Κ: Ε δηλαδή τι να πω; Το πρώτο είναι ξεκάθαρο. Η φράση από υφολογικής και σημασιολογικής απόψεως περιέχει μια κεκαλυμμένη, αλλά σαφέστατη απειλή: Ή μαζί μου ή εναντίον μου! Περιθώριο για ουδετερότητα, δεν υπάρχει! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα λόγια αυτά έχουν γίνει ήδη προ πολλού το αγαπημένο σλόγκαν του Μπους!
..
Φ: Στο είπα ότι κάνεις λάθος! Διότι δεν λέει ο Χριστός: «Εγώ είμαι εναντίον του», αλλά: «Αυτός είναι εναντίον μου»! Δεν είναι δηλαδή ο Χριστός ο εχθρός τής διαφορετικότητας, αλλά αυτοί που τον πολεμούν είναι εναντίον της αλήθειας, η οποία είναι μόνο μία.

Κ: Όοοχι, αγαπητέ μου! Δεν είναι έτσι απλά τα πράγματα! Μη γατζώνεσαι από το γεγονός ότι ο Ιησούς, αναφερόμενος στους (ελλείψει του δικαιώματος για ουδετερότητα) «κατ’ Αυτού όντες», δε λέει αυτολεξεί: «Κι εγώ είμαι εναντίον τους!». Διότι μπορεί μεν να μην το λέει, αλλά όπως επισήμανα προηγουμένως, το αφήνει να εννοηθεί (ενώ στο εντελώς ενδεικτικό εδάφιο του Κατά Ματθαίον Ι΄ 14-15 που ανέφερα πιο πάνω, είναι σαφέστατος)!

Φ: Ετσι το βλέπεις εσύ! Όσο για το άλλο χωρίο που ανέφερες προηγουμένως, το Κατά Λουκάν, Θ΄ 50 ή και το Κατά Μάρκον, Θ΄ 40, και αυτό μάλλον το παρερμηνεύεις για να μου το επικαλείσαι ως επιχείρημα. Διότι οι δύο φράσεις στην πραγματικότητα είναι αλληλοσυμπληρούμενες και ως εκ τούτου αφήνουν περιθώριο για ουδετερότητα. Πρόσεξε τον συλλογισμό για να το καταλάβεις: «Ος γαρ ουκ έστι καθ’ ημών, υπέρ ημών εστιν», δηλαδή όποιος δεν στρέφεται κατά του Κυρίου, είναι υπέρ Αυτού. Αφού όμως είναι υπέρ Αυτού, τότε δεν εμπίπτει στο «ο μη ών μετ’ εμού». Σ’ αυτό αντίθετα ανήκει εκείνος που είναι κατά του Κυρίου και που στο τέλος σκορπίζει. «Ο μη ών μετ’ εμού κατ’ εμού εστί και ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει».

Κ: Λίγο να μην πρόσεχα και θα με είχες πείσει! Όμως πρόσεχα και γι’ αυτό σου λέω ότι εδώ υπέπεσες σ’ ένα καθοριστικής σημασίας σφάλμα λογικής το οποίο και θα σου καταδείξω αμέσως: Εσύ λοιπόν θεωρείς τις δύο φράσεις αλληλοσυμπληρούμενες. Κατά τη δική μου γνώμη όμως είναι ταυτόσημες. Λένε ακριβώς το ίδιο πράγμα και μόνο η διατύπωση αλλάζει. Διότι αφού αυτός που δεν συντάσσεται με τον Χριστό, είναι εναντίον του κι εκείνος που δεν είναι εναντίον του, συντάσσεται μ’ αυτόν, το αποτέλεσμα είναι ένα και το αυτό! Τόσο στον ένα συλλογισμό όσο και στον άλλο, οι προκείμενες ουσιαστικά ταυτίζονται και ως εκ τούτου νομοτελειακά οδηγούν στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα: Μπορεί κανείς να είναι ή υπέρ ή κατά - ΜΟΝΟ!! Καμία προκειμένη δεν αναφέρεται στο ενδεχόμενο ουδέτερης, αδιάφορης στάσης. Πρόσεξε τι λες, για να καταλάβεις ποιο σημείο ακριβώς διαλανθάνει την προσοχή σου:

«Όποιος δεν στρέφεται κατά του Κυρίου, είναι υπέρ Αυτού. Αφού όμως είναι υπέρ Αυτού, τότε δεν εμπίπτει στο “ο μη ών μετ’ εμού”. Σ’ αυτό αντίθετα ανήκει εκείνος που είναι κατά του Κυρίου και που στο τέλος σκορπίζει. “Ο μη ών μετ’ εμού κατ’ εμού εστί και ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει”».

Αυτό δηλαδή που μου επισημαίνεις, είναι αυτό που κι εγώ ο ίδιος είδα και ανέφερα προηγουμένως, ότι δηλαδή όποιος δεν είναι κατά, είναι υπέρ και… προφανώς δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «μη μετά τού Χριστού όντων»! Εσύ δηλαδή ασχολείσαι με το ποιος είναι ή δεν είναι υπέρ και ποιος είναι ή δεν είναι κατά, και όχι με το ποιος δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο (το οποίο άλλωστε ήταν και το ζητούμενο εδώ)! Πως λοιπόν τεκμηριώνεται η ύπαρξη περιθωρίου για ουδετερότητα όπως εσύ διατείνεσαι;

Φ: …

K: Δε μιλάς. Εντάξει λοιπόν…

Φ: Κι εσύ δεν τα λες όλα! Στο Κατά Λουκάν, Θ΄ 40, για πες μου, όταν κάποιος έκανε θαύματα στο όνομα τού Χριστού χωρίς όμως να είναι ακόλουθός Του, δόθηκε ή δεν δόθηκε στους μαθητές η εντολή να μην τον εμποδίσουν;

Κ: Δόθηκε.

Φ: Ε, αυτό και μόνο το γεγονός είναι ικανό να κάνει καπνό τον ψευδή ισχυρισμό των εχθρών τού Ευαγγελίου ότι δήθεν ο Χριστός αντιτίθεται σε όσους δεν δέχονται τις απόψεις Του.

Κ: Επίτρεψέ μου να σου υπενθυμίσω ότι το άτομο που έκανε τα θαύματα θορυβώντας τους μαθητές, τα έκανε στο όνομα του Ιησού και ΔΕΧΟΤΑΝ τις απόψεις Του! Γι’ αυτό άλλωστε και έγινε ανεκτός!

Φ: Εδώ το συμπέρασμά σου είναι εσφαλμένο. Διότι το να χρησιμοποιείς την ισχύ ενός ονόματος δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και ασπασμό των αντίστοιχων ιδεών. Οι φασίστες λ.χ. χρησιμοποιούν τη δημοκρατία για να έχουν κόμμα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι την ασπάζονται κιόλας.

Κ: Συμφωνώ απόλυτα μ’ αυτό που λες, όμως το συμπέρασμα ότι ο εν λόγω θαυματοποιός ασπαζόταν τα διδάγματα του Ιησού δεν είναι δικό μου, αλλά του Ι. Κολιτσάρα, ενώ η επίσημη Εκκλησία με την έγκριση της συντάχθηκε απόλυτα μ’ αυτό. Να, ορίστε, δες το και μόνος σου:

«Αυτοί ήταν φυσικό να μην κακολογούν τον Κύριο εφ’ όσον με την πίστη σ’ Αυτόν έδιωχναν τα δαιμόνια». (1)

Συνεπώς εάν το συγκεκριμένο συμπέρασμα όντως είναι εσφαλμένο, τότε το λάθος δεν το έκανα εγώ, αλλά ο Ι. Κολιτσάρας και η Ιερά Σύνοδος τής Εκκλησίας της Ελλάδος που συμφώνησε μαζί του. Εάν όμως όντως είναι έτσι, καταλαβαίνεις γιατί όποτε ακούω για «φωτισμένες ερμηνείες» και άλλα παρόμοια, μου είναι εντελώς αδύνατον να παραμείνω ψύχραιμος!

Φ: …




Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ

[1] Αγία Γραφή Βίβλος εκδ. Κ. Κουμουνδουρέα,
(ερμηνευτική απόδοση : Ι. Θ. Κολιτσάρα), τόμος 6, σελ. 165