..
Γύρω από το «Πίστευε και μη ερεύνα», ωστόσο, υφαίνεται ένα μικρό μυστήριο. Η φράση -ανάλογα με το πόσο ενημερωμένος είναι κανείς για το ζήτημα της έρευνας στον χριστιανισμό- γίνεται συχνά μπαλάκι του τένις ανάμεσα σε πιστούς και αμφισβητούντες με αποτέλεσμα να μη μπορεί πια κανείς να είναι σίγουρος για το τι τελικά ισχύει: επιτρέπει ο χριστιανισμός την έρευνα ή όχι; Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
..
Κατ’ αρχάς το «Πίστευε και μη ερεύνα» -όταν δεν μνημονεύεται με επικριτική διάθεση- σε καμία περίπτωση δεν προέρχεται μόνο από ανθρώπους αγράμματους και άσχετους με τη χριστιανική πίστη όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε οι απολογητές. Προσωπικά το έχω ακούσει ουκ ολίγες φορές να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα απελπισίας ακόμα κι από ιερείς! Ας μην υπεραπλουστεύουμε λοιπόν τα πράγματα. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται μια φανερή αλλαγή πλεύσης με στόχο να καταδειχθεί ότι σε καμία περίπτωση ο χριστιανισμός δεν καταδικάζει την έρευνα. Έτσι λοιπόν στα επικριτικά σχόλια περί σκοταδισμού πολλοί χριστιανοί απαντούν με το Κατά Ιωάννην, Ε´ 39 - «ο Χριστός είπε: “Ερευνάτε τας γραφάς”», αντιλέγουν! Πέραν όμως του γεγονότος ότι ακόμα κι αν αυτό ακριβώς έλεγε, και πάλι δεν νομίζω πως θα μπορούσαμε να μιλάμε για απόδειξη, αλλά μάλλον για αντίφαση, η φράση «ερευνάτε τας γραφάς» στο επίμαχο χωρίο όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς διαβάζοντας την αποσιωπώμενη συνέχεια, δεν είναι προστακτική: «ερευνάτε τας γραφάς, ότι υμείς δοκείτε εν αυταίς ζωήν αιώνιον έχειν». Αυτό δηλαδή που έχουμε εδώ δεν είναι κάποια ειδική προτροπή του Ιησού να ερευνάμε την Αγία Γραφή, αλλά την απλή καταγραφή του γεγονότος -τη διαπίστωση- ότι οι Ιουδαίοι ερευνούσαν τις γραφές επειδή πίστευαν ότι έτσι θα έβρισκαν την αιώνια ζωή (1).
..
Ένα άλλο -επιεικώς αστείο- επιχείρημα που τελευταία χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά (το έχω ακούσει ακόμα και από γνωστό κληρικό σε τηλεοπτικό πάνελ), είναι η φημολογούμενη μετάθεση του κόμματος κατά το πρότυπο του γνωστού δελφικού χρησμού «ήξεις, αφίξεις (,) ου (,) θνήξεις εν πολέμω»: «Δε λέει: “Πίστευε, και μη ερεύνα”», αντιλέγουν, «αλλά: “Πίστευε και μη, ερεύνα”, δηλαδή είτε πιστεύεις, είτε όχι, να ερευνάς!». Πιάσ’ τ’ αβγό και κούρευ’ το, δηλαδή! (2)
..
Τα ανέκδοτα όμως δεν σταματούν εδώ. Τελευταία, βλέπετε, κυκλοφορεί και το εξής «ψαγμένο»: δεν είναι, λέει, ούτε: «Πίστευε, και μη ερεύνα» ούτε: «Πίστευε και μη, ερεύνα», αλλά: «Πίστευε, και μοι ερεύνα», δηλαδή «πίστευε και ΕΜΕΝΑ (δηλ. τον Κύριο) ερεύνα». Μόλις λοιπόν η γραμματική της αρχαίας Ελληνικής αλλάξει ερήμην εκείνων που την εφάρμοζαν από πρώτο χέρι και το ρήμα ερευνάω αποφασισθεί εκ των υστέρων ότι δεν συντάσσεται με αιτιατική, αλλά με δοτική («εμοί»), ε τότε να ξανασυζητήσουμε και την περίπτωση αυτή. Μέχρι τότε, όμως, … έλεος!
..
Ωστόσο, αν δεν ισχύει ούτε το ένα, ούτε τ’ άλλο, ούτε το… παράλλο, τότε τι ισχύει τελικά; Ποια είναι η προέλευση του λογισμού αυτού; Ποιος νους τον συνέλαβε και ποιο στόμα τον άρθρωσε; Καταρχάς, όπως μας διαβεβαιώνουν πολλοί χριστιανοί, το «Πίστευε και μη ερεύνα» έτσι όπως έχει περάσει στη λαϊκή συνείδηση, ουδεμία σχέση έχει με τη γνήσια ορθόδοξη πίστη, αφού πέραν του γεγονότος ότι δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλικό ή πατερικό κείμενο, πλήθος παραδειγμάτων αποδεικνύουν ότι χριστιανισμός και έρευνα συνυπάρχουν αρμονικά! Από τη στιγμή, φερ’ ειπείν, που ακόμα και το κεντρικό χριστιανικό δόγμα, η ίδια δηλαδή η Ανάσταση, όχι μόνο επιτρέπεται αλλά μάλιστα προτείνεται κιόλας να ερευνηθεί (αλήθεια, πώς ακριβώς θα μπορούσε ποτέ να γίνει αυτό;), τότε τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: «η Ορθοδοξία ΠΡΟΤΡΕΠΕΙ να ερευνήσουμε»! Διότι, λέει, ο Χριστός όχι μόνο «δεν είπε στον ("άπιστο") Θωμά "πίστευε και μη ερεύνα", αλλά τον προέτρεψε να ελέγξει με τα ίδια του τα χέρια τις τρύπες από τα καρφιά Του!». Οι ίδιοι οι Πατέρες άλλωστε «λένε ότι ο Θωμάς απουσίασε "οικονομικώς" στην πρώτη εμφάνιση του Κυρίου (δηλαδή κατ' οικονομίαν!) έτσι ώστε να αποδειχθεί η Ανάσταση και με έρευνα».
Σωστά. Όντως εδώ μπορούμε, νομίζω, να μιλάμε για αδιάσειστη απόδειξη. Κάτι ανάλογο δηλαδή και με τη μαρτυρία του Φειδιπίδη για τη συνάντηση που είχε με τον Πάνα πριν από τη μάχη του Μαραθώνα, όπου ο τραγοπόδαρος θεός του υποσχέθηκε πως δεν θα άφηνε τους Αθηναίους αβοήθητους. Χωρίς τη σημαντική αυτή μαρτυρία, ούτε η πεποίθηση ότι η επέμβαση του Πάνα έπαιξε καθοριστικότατο ρόλο στη νίκη, ούτε οι αναφορές περί εμφάνισης του στη μάχη, αλλά ούτε και το ιερό που ιδρύθηκε μετά προς τιμήν του θα είχε κάποια ιδιαίτερη αποδεικτική αξία. Αφού όμως ήδη πριν από τη μάχη ο Φειδιπίδης είχε «οικονομικώς» τη συνάντηση αυτή με τον θεό, αφού τον είδε και μίλησε μαζί του μεταφέροντας ένα μήνυμα που αργότερα επαληθεύτηκε (οι Αθηναίοι όντως νίκησαν, και ο Παν σύμφωνα με πολυάριθμες μαρτυρίες εθεάθη να συμπολεμά στη μάχη) μπορούμε, νομίζω, όντως να μιλάμε για απόδειξη.
......
Για να σοβαρευτούμε, όμως, τώρα λιγάκι, όλα αυτά τα περί «προτροπής σε έρευνα» στην περίπτωση του Θωμά, ασφαλώς ακούγονται πολύ όμορφα και φιλελεύθερα, είναι ωστόσο αδύνατον να μη σχολιαστούν και κάποιες λεπτομέρειες στην όλη ιστορία που χαλάνε τη μανέστρα! Η προτροπή του Ιησού στον Θωμά να βάλει τον δάκτυλό του επί τον τύπον των ήλων, απομονώνεται, βλέπετε, πλήρως από τα συμφραζόμενα με συνέπεια το γενικό μήνυμα να αλλοιώνεται σημαντικά! Διότι ο Ιησούς αμέσως μετά την επίμαχη προτροπή του, πρόσθεσε άλλη μία: «και μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός», ενώ την ομολογία του Θωμά που ακολούθησε, την αντιμετώπισε με το μάλλον πικρόχολο σχόλιο ότι στην ουσία πίστεψε επειδή τον είδε˙ όμως «μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (3)! Σας φαίνονται εσάς όλα αυτά «προτροπή για έρευνα»; Εμένα περισσότερο για ρητορικά διατυπωμένη αποτροπή μου κάνουν! Κι αν τώρα αντιτάξει κανείς κάποιο άλλο εδάφιο που φαίνεται να ενθαρρύνει την έρευνα, τότε θ’ αντιτάξω κι εγώ άλλα -έτοιμα τα ’χω- που φαίνονται να την αποθαρρύνουν, και μετά άντε να βγάλουμε άκρη!
..
Για να μπούμε όμως στην τελική ευθεία, η προτροπή να πιστεύουμε χωρίς να ερευνούμε, όπως φαίνεται εν τέλει όντως υπάρχει καταγεγραμμένη στη χριστιανική ιστορία! Συγκεκριμένα στη Γ´ Οικουμενικη Σύνοδο της Εφέσου το 431 ο Επισκόπος Αγκύρας Θεόδοτος παραδίδεται ότι είπε: «Πίστευε τω θαύματι και μη ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον», δηλαδή: «Να πιστεύειςτο θαύμα χωρίς να το ψάχνεις με τη λογική»! Η ομοιότητα εδώ, λοιπόν, δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαία. Η εν λόγω φράση του Θεοδότου ωστόσο δυστυχώς έχει τραβήξει τα πάνδεινα, κυρίως από βιαστικούς κριτές που την επικολλούν σε διάφορα φόρουμ και μπλογκ χωρίς να την έχουν πολυκαταλάβει! Όποιος, βλέπετε, κάνει τον κόπο να διαβάσει τα συμφραζόμενα, διαπιστώνει ότι ο Θεόδοτος εδώ δεν αναφέρεται συλλήβδην σε όλα τα θαύματα, αλλά μόνο στη διττή φύση τού Ιησού˙ αυτό είναι που καλεί τους πιστούς να μην επιχειρούν να προσεγγίσουν με την ανθρώπινη λογική, και όχι γενικά κι αόριστα όλα τα θαύματα:
[…] Ομολογώ τοιγαρούν τόν αυτόν θεόν καί άνθρωπον, θεόν μέν πρό αιώνων, άνθρωπον δέ γενόμενον εκ τού τόκου αρξάμενον, ου δύο, αλλ’ ένα, ου φραζόμενον ως ένα, διττόν δέ επινοούμενον: […] ένα λέγεις Χριστόν, τόν αυτόν θεόν καί άνθρωπον; […] ει δέ τέμνεις ταίς εννοίαις, τήν ένωσιν ήρνησαι. μή ούν πρός φύσεις διισταμένας καταγάγηις τόν λογισμόν, θεού τήν άκραν θαυματουργήσαντος ένωσιν. πίστευε τώ θαύματι καί μή ερεύνα λογισμοίς τό γενόμενον. […] (4)Το γεγονός αυτό δε, βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία και με την επίσημη θέση της Ορθόδοξης πίστης σύμφωνα με την οποία το «Πίστευε, και μη ερεύνα» ισχύει αποκλειστικά και μόνο για το μυστήριο της τριαδικής θεότητας αφού είναι φύσει αδύνατον να το κατανοήσει κανείς με μοναδικό εφόδιο την πεπερασμένη ανθρώπινη λογική. Σωστά, θα συμπληρώσω εγώ. Ενώ η Ανάσταση, η Ανάληψη ή ξέρω ’γώ, η μετατροπή των Τιμίων Δώρων σε… μυοκάρδιο και αίμα ανθρώπου είναι απολύτως κατανοητά, ε;
..
Όπως και να ’χει, ενδιαφέρον παρουσιάζει η λεξικογραφική αναφορά του -γνωστού για τη φιλοχριστιανική του θεώρηση των πραγμάτων- γλωσσολόγου Γ. Μπαμπινιώτη σύμφωνα με τη οποία η επίμαχη φράση αποτελεί «συντομευμένη μορφή του Πίστευε και μη ερεύνα τα της πίστεως φρ. της πατερικής παράδοσης που δηλώνει ότι τα ζητήματα της πίστεως δεν ερμηνεύονται με τον ορθό λόγο˙ η φρ. παρανοήθηκε και στη συντομευμένη της μορφή χρησιμοποιήθηκε ως δογματική απαγόρευση της έρευνας γενικότερα». Μια τέτοια φράση, ωστόσο, με τη συγκεκριμένη διατύπωση, δεν έχω δει να μνημονεύεται πουθενά αλλού. Αν αντιλαμβάνομαι δε τα γραφόμενα του καθηγητή σωστά, σε αντίθεση με την ορθόδοξη διδασκαλία δεν ανάγει την απαγόρευση αποκλειστικά και μόνο στο ζήτημα της τριαδικής υπόστασης, αλλά την προεκτείνει σε όλα τα ζητήματα της πίστης γενικότερα! Η αποκατάσταση της παρερμηνείας δηλαδή εστιάζεται σαφώς στο ερώτημα αν ο χριστιανισμός επιτρέπει ή όχι την έρευνα που ΔΕΝ συνδέεται με θέματα πίστης π.χ. την ιατρική έρευνα. Για τα υπόλοιπα όμως, οι διευκρινίσεις του λεξικού ουδόλως δείχνουν να ανασκευάζουν το, υποτίθεται, παρερμηνευμένο «πίστευε και μη ερεύνα»!
..
Ολοκληρώνοντας τη μικρή μας… έρευνα για το αν πρέπει να… ερευνούμε και τι, αξίζει, νομίζω, να αναφερθεί ότι όταν επρόκειτο για θέματα πίστης, ακόμα κι ο Πλάτων καλούσε τους Αθηναίους να αποδεχόνται και να πιστεύουν τις θρησκευτικές παραδόσεις που διέσωσαν οι πρόγονοί τους, ακόμα κι αν δεν υπήρχαν οι αναγκαίες αποδείξεις για το αληθές των παραδόσεων αυτών:
Περί δε των άλλων δαιμόνων επείν και γνώναι την γένεσιν μείζον η καθ’ ημάς, πειστέον δε τοις ειρηκόσιν έμπροσθεν, εκγόνοις μεν θεών ούσιν, ως έφασαν, σαφώς δε που τους γε αυτών προγόνους ειδόσιν ˙ αδύνατον ουν θεών παισίν απιστείν, καίπερ άνευ τε εικότων και αναγκαίων αποδείξεων λέγουσιν, αλλ’ ως οικεία φασκόντων απαγγέλειν επομένους τω νόμω πιστευτέον. Ούτως ουν κατ’ εκείνους ημίν η γένεσις περί τούτων των θεών εχέτω και λεγέσθω. (5)«Πίστευε και μη ερεύνα» λοιπόν; - Μμμ, λυπάμαι, αλλά θα πάρω καλύτερα το «Νήφε και μέμνησο απιστείν»…
...
..
Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ
..
[1] Ωστόσο ούτε αποθάρρυνε τη μελέτη των Γραφών˙απλώς επισήμανε
ότι αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό.
..
[2] Πουθενά δεν μαρτυρείται η ύπαρξη της εκδοχής αυτής.
..
[3] Την προσπάθεια -ας μου επιτραπεί ο αδόκιμος όρος- «αποσκανδαλισμού»
της δυσπιστίας του Θωμά θα τη χαρακτηρίσω -το λιγότερο- ατυχή. Αυτά τα
περί επιθυμίας για μετάβαση «από την πίστη εξ ακοής σε εμπειρική πίστη»,
δεν πείθουν ούτε παιδιά της προσχολικής ηλικίας! Ο Θωμάς ήταν σαφέστατος:
«Αν δεν δω, δεν πιστεύω»! Αν -όπως είπαν οι Πατέρες- δεν αμφέβαλλε για
την Ανάσταση, αλλά απλώς ήθελε να αποκτήσει «προσωπική εμπειρία του
θαυμαστού αυτού γεγονότος», τότε
..
πρώτον: τι νόημα είχε η προτροπή που του απηύθυνε ο Ιησούς να μην απιστεί,
..
πρώτον: τι νόημα είχε η προτροπή που του απηύθυνε ο Ιησούς να μην απιστεί,
αλλά να πιστεύει;
..
δεύτερον: προς τι το σχόλιο του Ιησού ότι ο Θωμάς πίστεψε επειδή τον είδε,
..
δεύτερον: προς τι το σχόλιο του Ιησού ότι ο Θωμάς πίστεψε επειδή τον είδε,
όμως «μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες»;
..
και τρίτον: εάν ο Θωμάς απλώς «ήθελε να έχη προσωπική συνάντηση
με τον Αναστάντα Χριστό, να απολαύση την ευλογία της παρουσίας
..
και τρίτον: εάν ο Θωμάς απλώς «ήθελε να έχη προσωπική συνάντηση
με τον Αναστάντα Χριστό, να απολαύση την ευλογία της παρουσίας
Του και να φθάση από την πίστη εξ ακοής στην πίστη εκ θεωρίας»,
τότε γιατί το περιστατικό χαρακτηρίζεται από τους απολογητές απόδειξη περί
του φιλερεύνου της χριστιανικής πίστης; Ερώτηση κρίσεως δηλαδή…
..
[4] Τόσο η μεμονωμένη φράση όσο και το εκτενέστερο κείμενο δυστυχώς
πουθενά δεν συνοδεύονται από τις αντίστοιχες παραπομπές στην πρωτογενή
πηγή. Το θεωρώ πάντως απίθανο να πρόκειται περί εφευρήματος αφού
πέραν της γλώσσας στην οποία είναι συνταγμένο, το κεντρικό του νόημα
στην πραγματικότητα δεν είναι αυτό που νομίζουν εκείνοι που το επικαλούνται
ως τεκμήριο δογματικά κατοχυρωμένου σκοταδισμού! Οποιοσδήποτε
πάντως γνωρίζει κάτι παραπάνω, θα χαιρόμουν αν το έθετε υπ’ όψιν
του μπλογκ.
..
[4] Τόσο η μεμονωμένη φράση όσο και το εκτενέστερο κείμενο δυστυχώς
πουθενά δεν συνοδεύονται από τις αντίστοιχες παραπομπές στην πρωτογενή
πηγή. Το θεωρώ πάντως απίθανο να πρόκειται περί εφευρήματος αφού
πέραν της γλώσσας στην οποία είναι συνταγμένο, το κεντρικό του νόημα
στην πραγματικότητα δεν είναι αυτό που νομίζουν εκείνοι που το επικαλούνται
ως τεκμήριο δογματικά κατοχυρωμένου σκοταδισμού! Οποιοσδήποτε
πάντως γνωρίζει κάτι παραπάνω, θα χαιρόμουν αν το έθετε υπ’ όψιν
του μπλογκ.
..
[5] UPDATE (09/04/2010):
Σύμφωνα όμως με την κρατούσα άποψη, η συγκεκριμένη διατύπωση
του Πλάτωνα έχει σαφώς ειρωνική χροιά. Εκτενή σχολιασμό του ζητήματος
μπορείτε να βρείτε στο σχετικό άρθρο του jungle-report. Το ότι εδώ κάτι άλλο
πρέπει να εννοούσε ο Πλάτων, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε διαβάζοντας
τα σχόλια που ακολουθούν, το είχε επισημάνει και ο αγαπητός φίλος Hades.
Την πιθανότητα ειρωνείας την είχα μεν ακουστά, σε καμία περίπτωση όμως
δεν γνώριζα ότι ήταν τόσο ευρέως αποδεκτή ۬ αυτό το διαπίστωσα εκ των
υστέρων όταν διάβασα το αναδημοσιευμένο άρθρο του jungle-report στo
συλλογικό ιστολόγιο Αθεΐα. Όπως και να ’χει, παρόλο που όταν έγραφα
το κείμενό μου, είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου την πιθανότητα να
ίσχυε αυτό περί ειρωνικής διατύπωσης, επηρεασμένος από το γεγονός
ότι το ερώτημα «αν η περιγραφή τού Πλάτωνα ή μέρος -και ποιο ακριβώς-
αυτής της αφήγησης είναι μυθολογικό είναι ένα από εκείνα τα αιώνια
ερωτήματα που ταλανίζουν το μελετητή του Πλάτωνα» αφού «[…] εκείνο
που ο ένας θεωρεί ποιητική φαντασίωση, απλώς ‘μεταφορική απόδοση’
όπως το αποκαλεί ο Τσέλερ (Zeller), κάποιος άλλος το θεωρεί κυριολεξία»
(James Adam, Σωκράτης - Πλάτων: Εισαγωγή στη φιλοσοφία τους, σ. 64)
- επηρεασμένος, λοιπόν, από τη συγκεκριμένη προσέγγιση, αλλά και σε
συνδυασμό με τις απίστευτες αντιλήψεις του Αθηναίου στους Νόμους, Ι΄
(κατ' εμέ μνημείο μισαλλοδοξίας), τελικά δεν έλαβα υπ' όψιν την περίπτωση
ειρωνικής διατύπωσης και γι' αυτό μίλησα για «ακαμψία» και «δογματικότητα»
από την πλευρά του Πλάτωνα.
..
..
.gif)
23 σχόλια:
Πές τους τα! Να... αγιάσει το πληκτρολόγιό σου φίλε!
Καλωσόρισες Φωσφόρε στη φτωχοκαλύβα μου και σ’ ευχαριστώ
για το σχόλιό σου!
Χμ, διακρίνω μια σημαντική παράλειψη αναφορικά με το σημαντικότερο επιχείρημα των "άλλων" οπότε αν μου επιτρέπεις μια συμπλήρωση.
Φησί δέ τίνας μηδέ βουλομένους διδόναι ή λαμβάνειν λόγον περί ών πιστεύουσι χρήσθαι τώ ΜΗ ΕΞΕΤΑΖΕ ΑΛΛΑ ΠΙΣΤΕΥΣΟΝ και ή πίστις σου σώσει σε λέγουσι.
Τάδε έφη Κέλσος στον Αληθή λόγο. Το πρόβλημα με τα νέα ελληνικά είναι ότι πολλές φορές καθίστανται ασαφή. Τα αρχαία όμως δεν επιδέχονται παρανοήσεων. Στην πραγματικότητα το "πίστευε και μη ερεύνα" είναι πολύ πιο πρόσφατο και η όλη παρερμηνεία έχει να κάνει με 2 παράγοντες:
-ο πρώτος,που αναφέρεις κιόλας, ότι ξαφνικά θυμήθηκαν τους δελφικούς χρησμούς και το περιβόητο κόμμα μέσα στην πρόταση (ότι δεν μπαίνει μετά το μη, αλλά μετά το πίστευε)
-και ο δεύτερος, ότι αυτοί που έκαναν αυτήν την ανάλυση προφανώς δεν ήξεραν καλά τα αρχαία ελληνικά.
Διότι ο Κέλσος δεν γράφει πίστευε και μη ερεύνα, παρά μή εξέτεζε αλλά πίστευσον.
Το μη δηλαδή πηγαίνει απευθείας στο ρήμα εξέταζε (που είναι προστακτική κιόλας) ενώ μέσα στην πρόταση υπάρχει το αντιθετικό αλλά.
Εδ'ω πρέπει να κάνω μια απαραίτητη υποσημείωση: οι πιθανότητες να είχε παραφράσει ο Κέλσος την εν λόγω χριστιανική ρήση προς ιδίον ώφελος στερείται σοβαρότητος, και αυτό αποδεικνύεται από 2 στοιχεία:
-πρώτον, ο Αληθής Λόγος είναι ένα κείμενο μετριοπαθές που βασίζεται στην κοινή λογική και την απευθείας σύγκριση και ουχί στη δογματική κατάρριψη
-και δεύτερον, ακριβώς επειδή ήταν τόσο σοβαρό και δυνατό κείμενο είχε επιστρατευθεί ο Ωριγένης να το αντικρούσει, ο οποίος ήταν από τα τότε μεγάλα κεφάλια της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας (άσχετα αν μετά αφορίσθηκε και αυτός).
Δεδομένου ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν αποδεδειγμένα ανοικτόμυαλοι και ανεκτικοί και δεν δίσταζαν να υιοθετήσουν κάτι ξένο εάν κι εφόσον το θεωρούσαν σωστό και καλό (βλ. λατρεία Διονύσου επί παραδείγματι), δεν υπήρχε περίπτωση να παραφράσουν ένα κείμενο ή μια φράση για να την αντιλέξουν καλύτερα. Εξάλλου δεν το είχαν κάτι ποτέ και η εν λόγω τακτική είναι αμιγώς χριστιανόφερτη.
Τουτέστιν, ο Κέλσος παρέθεσε μια ρήση έτσι όπως την έλεγαν τότε -και αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη αξία, διότι διαβάζοντας τόσο τον Κέλοσο όσο και τον Πορφύριο διασπιστώνουμε τρελές αντιφάσεις στην χριστιανική διδασκαλία του τότε και του μετέπειτα. Τότε, δηλαδή, δεν την έλεγαν πίστευε και μη ερεύνα, αλλά μη εξέταζε αλλά πίστευσον. Όταν διαπίστωσαν οι τότε τράγοι (εκ του αμνός, μην παρεξηγούμαι) ότι με την εν λόγω ρήση δεν πάνε πουθενά την άλλαξαν (σε άγνωστο χρονικό σημείο) και έτσι μας παρατίθεται έως σήμερα.
Τα υπόλοιπα είναι για την λαϊκή κατανάλωση.
ΥΓ. Ξέχασες και ένα ακόμη ενδεχόμενο: πίστευε και me ερεύνα! :):):):):):)
Φίλε Άδη, πάρα, μα πάρα πολύ σημαντικό το στοιχείο που
πρόσθεσες! Αν και το είχα υπ’ όψιν μου, δεν πήγε καν η θύμησή
μου εκεί όταν συγκέντρωνα τα στοιχεία! Αυτή η μαρτυρία τού Κέλσου
όντως αποδεικνύει ότι το «πίστευε και μη ερεύνα» ως αποτρεπτική
οδηγία με αποδέκτες πιστούς και απίστους, ανάγεται σε μια πολύ
παλαιότερη εποχή από εκείνην στην οποία συνήθως το τοποθετούν
οι χριστιανοί. Τώρα για το αν αργότερα όντως ανανοηματοδοτήθηκε
αναγόμενο στην έρευνα περί της τριαδικής θεότητας και πότε ακριβώς
συνέβη αυτό, δεν γνωρίζω κάτι παραπάνω. Και μάλιστα, ξέρεις τι;
Τώρα που το καλοσκέφτομαι, μπορεί μεν το «πίστευε τώ θαύματι
καί μη ερεύνα λογισμοίς τό γενόμενον» τού Θεοδότου το 431 όντως
να μην αναφέρεται σε όλα τα θαύματα γενικότερα, αλλά πέραν
πάσης αμφιβολίας στη διττή φύση τού Ιησού, αυτό όμως ουδόλως
αποκλείει το ενδεχόμενο η συγκεκριμένη φράση να χρησιμοποιούνταν
ήδη αιώνες πριν και για άλλες περιπτώσεις! Η μαρτυρία τού Κέλσου
αυτό ακριβώς δείχνει! Ωστόσο -για να λέμε και του στραβού το δίκιο-
παραμένει προς συζήτηση η θρησκευτική -να το πω «δογματικότητα»,
να το πω «ακαμψία;»- τού Πλάτωνα για την οποία έκανα λόγο στον
επίλογο του κειμένου. Πλάτωνας, ξε-Πλάτωνας… με συγχωρείτε
παιδιά, αλλά εγώ εδώ δεν καταλαβαίνω κάτι δραματικά διαφορετικό
από το «Πίστευε και μη ερεύνα» των χριστιανών!
Όσον αφορά τώρα το άλλο που είπες, το «Πίστευε και me ερεύνα»,
σε παρακαλώ, φίλε Άδη, μην δίνεις ιδέες - δεν θα αντέξω άλλα τέτοια!
Βασικά ο Πλάτωνας είναι τελίως διαφορετική περίπτωση. Μην ξεχνάς ότι ο περί Πλάτωνος Θεός ήταν αντικείμενο συζητήσεως από τα αρχαία κιόλας χρόνια. Συνεπώς κάτι άλλο εννοούσε ο Πλάτωνας με το συγκεκριμένο χωρίο.
Αναφορικά με τα υπόλοιπα να υποθέσω ότι... σου έβαλα δουλειά, ε; :):):)
(καλύτερα, για να μην πας και στο μιαρό συλλαλητήριο την Κυριακή!).
Ενδιαφέρον το ενδεχόμενο που λες, αλλά είναι εκτός αντικειμένου μου, συνεπώς ή μοναδική απάντηση που μπορώ να δώσω είναι "δεν έχω ιδέα". Αλλά με αυτούς που'χουμε μπλέξει, ειλικρινώς στο λέω, δεν αποκλείω τίποτε...
Credo quia absurdum est...
To kako to eftiakse to kalo gia to kalo mas to opoio 8a ginei kako mas an eimaste kakoi enw an eimaste kaloi den einai sigoura gia kalo mas ka8ws prepei na pisteuoume kai sto kalo gia na exoume kalo aiwnio.
Emena re mages giati mou fenete o kosmos friktos?Les kai zoume sthn kolash me anases drosias.Me epiasan pali ta gnwstikistika mou.Kserete kanena kalo kolpo na apodrasoume apo edw mesa?
«Το κακό το έφτιαξε το καλό για το καλό μας το οποίο θα γίνει
κακό μας αν εμείς είμαστε κακοί, ενώ αν είμαστε καλοί δεν
είναι σίγουρα για καλό μας καθώς πρέπει να πιστεύουμε και
στο καλό για να έχουμε καλό αιώνιο». Καταπληκτική προσέγγιση,
ανώνυμε επισκέπτη! Για το άλλο όμως που είπες, όχι ρε συ, για
ποιον λόγο ν’ αποδράσουμε; Ξέρεις τι, από τα γραφόμενα σου
συμπεραίνω ότι μάλλον χρειάζεσαι επειγόντως διακοπές (όπως
κι εγώ)!
Σχετικά με την φράση «πίστευε και μη ερεύνα» υπάρχει και το παρακάτω κείμενο : http://panical.blogspot.com/2008/09/blog-post_25.html που το βρήκα πολύ διαφωτιστικό.
Ευχαριστώ, φίλε Ανώνυμε, για την παραπομπή.
ΧΑΧΑΧΑ, φίλε Κώστα τα κείμενα σου είναι όπως πάντα διαμάντια έρευνας. Γενικά πάντως η αποσιώπηση του "μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες" είναι συγκλονιστική! Αυτή η χυδαία απόκρυψη της αδιόρατης απειλής είναι το απόλυτο καμουφλάρισμα της χριστιανικής κοσμοθεωρίας.
Είναι σαν να έχεις κάποιον φυλακισμένο και, άμα του λες: "Απαγορεύεται να περάσεις έξω από την πόρτα." αυτό να συνιστά απαγόρευση ενώ άμα του πεις: "Επιτρέπεται να περάσεις έξω από την πόρτα, αλλά άμα το κάνεις, θα σου τσακίσω το κρανίο" να συνιστά προτροπή!!!
Η βλακεία πρέπει να έχει και όρια, δεν νομιμοποιείται κανένας να σπάει τα κοντέρ...
Ναι, αλλά από τη στιγμή που τελικά επιτράπηκε στον Θωμά να ολοκληρώσει την έρευνα του, φίλε Batcic, έχουμε, νομίζω, ένα αδιάσειστο στοιχείο για την ιστορικότητα τής Ανάστασης. Όπως και να το κάνουμε, δεν μπορούμε να το παραβλέπουμε αυτό. Μην είμαστε εμπαθείς... :-)
Zhta
Γιατί η μη ιστορικώς επιβεβαιωμένη ευαγγελική αναφορά (σε κείμενα που ούτως ή άλλως έχουν πλήθος ιστορικών ανακριβειών) για την υποτιθέμενη έρευνα του Θωμά είναι αδιάσειστο στοιχείο της ιστορικότητας της Ανάστασης ενός Ανθρώπου ελεγχόμενης ιστορικότητας φερόμενου ως θεού και δεν είναι αδιάσειστο στοιχείο η αναφορά του ιστορικώς υπαρκτού ρήτορα Φιλόστρατου για τους Δημήτριο και Δάμη που είδαν την ανάσταση του ιστορικώς γνωστού Απολλώνιου του Τυανέως ή όλων των υπολοίπων που αναφέρει ο ρήτορας και είδαν την Ανάληψή του στην Κρήτη ?
Η γιατί επίπλέον να μην θεωρείται επιβεβαιωμένη η ανάσταση του Ηρός που ο ιστορικώς υπαρκτός Πλάτων γράφει για τον ιστορικώς επίσης υπαρκτό πασίγνωστο Σωκράτη που αναφέρει στην Πολιτεία την συγκεκριμένη ιστορία για την περιπλάνηση της ψυχής του και την ανάστασή του.
Τι είναι αυτό που κάνει άραγες μια μυθοπλασία επιβεβαίωση, το πλήθος των πιστών, ή μήπως το πλήθος των με το ζόρι προσυλήτων.
Α ξέρω όχι εμείς δεν προσυλητιστήκαμε με το ζόρι ή με ρωμαϊκά διατάγματα και απειλές, αναγνωρίσαμε την ανωτερότητα της μυθοπλασίας του χριστιανισμού από τις ομορφότερες και ποιητικότερες μυθοπλασίες του παρελθόντος μας και είδαμε έτσι το φως της δουλοπρέπειας.
Zhta
Αλήθεια το "μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι" σε τι διαφέρει στην ουσία του από το "πίστευε και μη ερεύνα" ?
Zhta
Αγαπητέ φίλε (φίλη;),
νομίζω, καταλαβαίνω με ποιο πνεύμα αναφέρες τον Απολλώνιο τον Τυανέα και τους υπόλοιπους. Φαντάζομαι, με το ίδιο περίπου πνεύμα με το οποίο κι εγώ αναφέρθηκα στον... Πάνα, έτσι δεν είναι; Πάντως, για την ιστορία θα πρέπει να αναφερθεί ότι η εγκυρότητα τής βιογραφίας τού Φιλόστρατου σύμφωνα με την κρατούσα άποψη των ειδικών θεωρείται άκρως αμφισβητούμενη. Προσωπικά δε, όλα κι όλα δύο βιβλία έχω μόνο στη βιβλιοθήκη μου για τον Απολλώνιο: το ένα τής Πολωνής ιστορικού Τζιέλσκα και τ' άλλο τού γιατρού Μιχάλη Ροδόπουλου, την «Αληθινή ''αποκάλυψη'' τού Απολλώνιου Τυανέα». Ε και εννοείται ότι περισσότερο με έπεισε το πρώτο! :-)
Zhta
Αγαπητε Κώστα,
ΝΑι το πνεύμα μοιάζει, η ουσία ήταν σχόλιο στο "αδιάσειστο στοιχείο για την ιστορικότητα τής Ανάστασης" και το σχόλιο για την ιστορική κριτική που γίνεται σε βιβλία της αρχαιότητας, όταν αυτά είναι θρησκευτικά της "επικρατούσας" θρησκείας, τότε τα συζητάμε αλλιώς αλλά δεν παύουν να είναι και τα δύο μυθοπλασίες. Επιπλέον σχολίασα έμμεσα ότι το "επικρατούσα" είναι κάτι που δεν έγινε λογικά ούτε φυσιολογικά όσο και αν προσπάθησαν πολύ για να μας πείσουν για αυτό.
Τέλος ζήτησα έναν σχολιασμό στα δύο γνωστά ρητά αν είναι τις ίδιας ιδεολογίας ή όχι, φυσικά η γνώμη μου είναι ότι είναι. Ο πτωχός τω πνεύματι δεν έχει κανένα λόγο να ερευνά.
καλήμέρα σας.
Αγαπητέ φίλε,
αναφορικά με τη γνώμη μου για το κατά πόσο το κεντρικό μήνυμα τού «μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» ταυτίζεται με εκείνο τού «πίστευε και μη ερεύνα», η ερμηνεία ότι το πρώτο θα πρέπει να κατανοείται ως αναφερόμενο στην πνευματική ένδοια των ανθρώπων απέναντι στον Θεό, δεν με ξενίζει. Συνεπώς, προσωπικά στην περίπτωση αυτή δεν μπορώ να μιλήσω για ταύτιση.
Zhta
Μα δεν μίλησα για ταύτιση εννοιών αλλά για την ιδεολογία των δύο φράσεων.
Ε ναι, έστω.
Πολύ σωστό και τεκμηριωμένο άρθρο!!! Όποιος θέλει μπορεί να ρίξει και μια ματια σε αυτό που αναφέρει ότι το πίστευε και μη ερεύνα υπάρχει από την εποχή του Ωριγενη!!! http://panical.blogspot.com/2008/09/blog-post_25.html
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και το λινκ.
Γειά σου βρε Κώστα, τι κάνεις ; Έτσι περαστικός είμαι μετά από πολύ καιρό να ρίξω μια ματιά.
Τελικά ο "Θεός" είναι η αλήθεια η αγάπη και ο έρωτας, όλα μαζί σαν αγία τριάδα. Τόσο σπάνια που βρίσκονται στον κόσμο μας, μόνο ως "θεός" θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Κάτι βρήκα ενδιαφέρον από Ελύτη που θα σου το παραθέσω μετά, και νομίζω πως συνοψίζει πολλά.
«Ώσπου σε μεγάλο βαθμό μου έγινε συνείδηση πια
πως όλες οι θρησκείες λέγανε ψέματα.
Ναι ο παράδεισος δεν ήταν νοσταλγία.
Ούτε πολύ περισσότερο μια ανταμοιβή.
Ήταν δικαίωμα.»
και
«Δεν έχεις το δικαίωμα να σαρώνεις τα πάντα στο διάβα σου, αν αισθάνεσαι ερωτευμένος, αλλά έχεις και το δικαίωμα και την υποχρέωση να αναγνωρίζεις και να ψάχνεις τι σου συμβαίνει, γιατί ο έρωτας είναι ανώτερη από τον άνθρωπο δύναμη.”»
(Ελύτης, δεν ξέρω από πού, κάπου βρήκα τ' αποσπάσματα)
Δημοσίευση σχολίου