Ρε παιδιά, μήπως έχει κανείς την ... ακριβή ώρα;

.....................

Ένα από τα αγαπημένα επιχειρήματα των απολογητών όταν η κουβέντα έρχεται στο ζήτημα των αντιφάσεων, είναι αυτό των «αλληλοσυμπληρούμενων αφηγήσεων». Το ότι ο ένας Ευαγγελιστής, λέει, αναφέρει το Α, ενώ οι άλλοι όχι, σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατόν να σημαίνει ότι το Α δεν είναι αληθές. Κάτι τέτοιο θα ίσχυε ΜΟΝΟ εάν οι άλλοι Ευαγγελιστές ανέφεραν κάποια άλλη πληροφορία Β, η οποία θα καθιστούσε την Α πέραν πάσης αμφιβολίας αντιφατική και συνεπώς άνευ αντικειμένου. Και βέβαια τυπικά, δεν έχουν καθόλου άδικο οι φίλοι μας. Έτσι ακριβώς είναι. Το ότι ο Ιωάννης, λόγου χάρη, κατά την περιγραφή του ενταφιασμού του Ιησού μιλάει μόνο για οθόνια, ενώ οι Ματθαίος και Μάρκος κάνουν λόγο για σινδόνη, επ’ ουδενί δεν στοιχειοθετεί αντίφαση, πόσo μάλλον όταν ο Λουκάς αναφέρει και τα δύο. Ή το ότι κατά τον Ματθαίο ο Ιούδας, κυνηγημένος από τις Ερινύες, αυτοκτόνησε δια απαγχονισμού, σε καμία περίπτωση δεν καθιστά αντιφατική την πληροφορία των Πράξεων ότι «πρηνής γενόμενος ελάκησε μέσος, και εξεχύθη πάντα τα σπλάχνα αυτού». Για το ζήτημα αυτό βέβαια, τα είπαμε: Σε πλείστες περιπτώσεις η από τους φίλους απολογητές προωθούμενη εκδοχή μπορεί μεν τύποις ν’ ανήκει στη σφαίρα του θεωρητικά δυνατού, στην πραγματικότητα όμως ακούγεται τόσο εξεζητημένη και περίπλοκη που περισσότερο σε προδιαθέτει να την αμφισβητήσεις παρά να τη δεχθείς! Λες κι ο Θεός επίτηδες κανόνισε έτσι τα πράγματα ώστε το προφανέστατα σωστό στην πραγματικότητα να είναι το λανθασμένο, και το προφανέστατα λανθασμένο να είναι τελικά το… σωστό!
..
Μέχρι εδώ, κανένα πρόβλημα λοιπόν. Έστω και το απειροελάχιστο περιθώριο εναρμόνισης κακοτράχαλων εδαφίων να εντοπισθεί, το θέμα θεωρείται λήξαν. Άλλωστε τι λέμε τώρα; Εδώ το credo quia absurdum δεχόμαστε χωρίς κανένα πρόβλημα, στο «θεωρητικά δυνατόν» θα κολλήσουμε; Επειδή όμως ο… Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αλλά αγαπάει και τον νοικοκύρη, η τακτική αυτή δεν πιάνει πάντα. Υπάρχουν, βλέπετε, και περιπτώσεις όπου το επιχείρημα περί «αλληλοσυμπληρούμενων αφηγήσεων» είναι αντικειμενικά αδύνατον να γίνει αποδεκτό αφού η πληροφορία Α του ενός Ευαγγελιστή έρχεται όντως σε άμεση σύγκρουση με την πληροφορία Β του άλλου! Εκεί λοιπόν οι φίλοι χριστιανοί περπατώντας στα… νύχια των ποδιών τους μην τυχόν και γίνουν αντιληπτοί, παρακάμπτουν το πρόβλημα επιλέγοντας απλά την εκδοχή εκείνη που είτε είναι ευρύτερα γνωστή είτε δεν αντιφάσκει προς κάποιαν άλλη θεωρία. Κι αν τυχόν κάποιος τούς επισημάνει την ανακολουθία, περνούν αμέσως στην αντεπίθεση κατηγορώντας τον για «επιλεκτική αποδοχή εδαφίων»:

«Και γιατί να μην είναι σωστό το (κοινώς αποδεκτό και ριζωμένο στη συνείδηση των πιστών) Α, αλλά το (γκρρρ, πού τ’ ανακαλύψατε πάλι;) Β;»
..

Και φυσικά η απάντηση σ’ αυτό το υποτίθεται αμείλικτο ερώτημα δεν μπορεί παρά να είναι η εξής:

«Και γιατί να μην είναι σωστό το (τι να κάνουμε, ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον) Β, αλλά το “δικό σας” (βολικό) Α;»

Πάρτε για παράδειγμα την Ανάληψη. Θυμάστε την αντίφαση; 40 μέρες μετά την Ανάσταση έγινε, λένε οι Πράξεις, ούτε καν μία μέρα αργότερα αντιτείνουν οι Μάρκος και Λουκάς. Πέραν του γεγονότος ότι εδώ οποιαδήποτε απόπειρα να γεφυρωθεί το αβυσσαλέο αυτό χάσμα με το τόσο βολικό επιχείρημα των «αλληλοσυμπληρούμενων αφηγήσεων», θα ισοδυναμούσε με την έκθεση του επίδοξου απολογητή στον δημόσιο γέλωτα, γεννάται το ερώτημα:

..

«Και γιατί παρακαλώ να δεχθούμε την εκδοχή των 40 ημερών (η οποία αφενός προβάλλεται ως άλλη μία αδιάσειστη απόδειξη πως η Ανάσταση όντως υπήρξε ιστορικό γεγονός, αφετέρου δίνει λόγο ύπαρξης στα σαραντάμερα μνημόσυνα) και να μη δεχθούμε εκείνη της μίας και μόνο μίας ημέρας;».

Ας μας απαντήσει, ρε παιδιά, επιτέλους κάποιος! Δεν μπορεί, και χριστιανοί θα διαβάζουν τις γραμμές αυτές! Ας βρεθεί, λοιπόν, κάποιος να μας λύσει επιτέλους την απορία. Φυσικά δεν τρέφω ψευδαισθήσεις. Ξέρω πολύ καλά ότι το ερώτημα μου αυτό -όπως και πολλά άλλα βέβαια- δεν πρόκειται ποτέ να απαντηθεί όσο και να περιμένω! Και δεν πρόκειται ν’ απαντηθεί, απλά επειδή δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί ۠۠ κι όχι επειδή -όπως ίσως σκεφτεί κανείς- απαξιούν τάχα να απαντήσουν! Αυτό ξεχάστε το. Αν ίσχυε, τότε η απαξίωση δεν θα επιδεικνυόταν επιλεκτικά. Απλώς θα αγνοούσαν τις ενστάσεις μου συλλήβδην και δεν θα μου απαντούσαν ποτέ - ούτε μία φορά! Όμως εκείνοι απαντούσαν. Επί μήνες είχαμε τακτική επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων. Απλώς κάποια ερωτήματα τα έκαναν γαργάρα, αυτό είναι όλο. Ας είναι. Προχωράμε παρακάτω.
....
Η χρονική ανακολουθία
..
Έλεγα, λοιπόν, για τις περιπτώσεις εκείνες όπου το Α και το Β ξεκάθαρα ΔΕΝ αλληλοσυμπληρώνονται, αλλά αλληλοαναιρούνται, και μου ’ρθε στον νου το θέμα της Σταύρωσης - για την ακρίβεια η χρονική ανακολουθία αναφορικά με την παραμονή του Ιησού πάνω στον σταυρό. Με αφορμή, λοιπόν, την απόφανση κάποιου κληρικού παιδοψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή ότι στην ευαγγελική αφήγηση τού εξορκισμού στα Γάδαρα, όντως είχαμε να κάνουμε με περίπτωση δαιμονισμού -ή αν θέλετε με το υπαρκτό ψυχοπαθολογικό φαινόμενο της δαιμονοκαταληψίας-, είχα ασκήσει έντονη κριτική στο γεγονός ότι ο εν λόγω κληρικός-ειδικός αποφάνθηκε «εξ αποστάσεως βασιζόμενος όχι σε κάποιο απτό περιστατικό που έχει καταγραφεί, μελετηθεί και αξιολογηθεί επιστημονικά, αλλά στη συμπτωματολογία και φαινομενολογία που (ο ίδιος πιστεύει ότι αξιόπιστα) μας παραδίδουν κάποια ιερατικά, κατ' επίφασιν ιστορικά κείμενα του μακρινού, πρωτοχριστιανικού παρελθόντος! Το ίδιο δε», συμπλήρωσα, «ισχύει και για όλους εκείνους τους παθολόγους, ιατροδικαστές και λοιπούς ειδικούς που κάθε Μεγάλη Εβδομάδα αναλωνόμενοι σε περισπούδαστες επιστημονικές αναλύσεις επιχειρούν να ανασυνθέσουν το 6ωρο μαρτύριο του Ιησού πάνω στον Σταυρό, το οποίο όμως όπως προκύπτει από την απλή παραβολή του 4ου ευαγγελίου με τα συνοπτικά, στην πραγματικότητα… δεν πρέπει να διήρκεσε πάνω από… 2 ώρες! Διότι εκεί που ο Μάρκος φερ' ειπείν παρουσιάζει τον Ιησού να σταυρώνεται ήδη κατά την τρίτη ώρα (1), ο Ιωάννης τρεις ολόκληρες ώρες αργότερα τον θέλει να βρίσκεται ακόμα στο πραιτώριο του Πιλάτου (2)! Οι ειδικοί όμως που φυσικά δεν πτοούνται από τέτοιες “λεπτομέρειες”, συνεχίζουν να μιλούν, και να μιλούν, και να μιλούν, εκεί που στην πραγματικότητα θα έπρεπε καλύτερα να σιωπούν».

Αυτό το σχόλιο έγραψα, λοιπόν, τότε, και θεώρησα το θέμα λήξαν. Φευ!
.
Η οργισμένη (μα τόσο βιαστική) απάντηση
..

Η απάντηση κάποιου χριστιανού απολογητή κατέφτασε εντός ολίγων ημερών:

Οι πηγές σου; Βασικά ο Μ. Καλόπουλος “Το θέατρο τής σωτηρίας”, σελ. 499-501. Εδώ να γελάσουμε ή να κλάψουμε;
..
Ο Μάρκος λέει πως σταυρώθηκε στις 3 το μεσημέρι, διότι το πρωί […] ήταν στον Πιλάτο. Πριν σταυρωθεί ο Χριστός τις 3 το μεσημέρι τής Μ. Παρασκευής […] οδηγήθηκε το πρωί μετά την ανάκριση σε βασανισμό. Και έτσι λοιπόν τον οδήγησαν οι στρατιώτες της Ρώμης για βασανισμό και μετά τον σταύρωσαν στις 3 το μεσημέρι.

Ο δε Ιωάννης αναφέρει το πρωί, ώρα 6 τής Μ. Παρασκευής που ήταν στον Πιλάτο, όχι το απόγευμα. […] Ξέρεις γιατί η ανάκριση στον Πιλάτο έλαβε χώρα στις 6 το πρωί; Είναι απλό. Συνελήφθη το βράδυ τής Μ. Πέμπτης από κάτι τέτοιους σαν τους συγγραφείς που μελετάς. Καθ’ οδόν ήταν και ο Πέτρος. […] Θυμάσαι τι ώρα Τον αρνήθηκε - που ήταν ασφαλώς και η ώρα τής ανάκρισης τού Ιησού από τους Ιουδαίους λίγο πριν Τον περιλάβει ο Πιλάτος; Σ’το θυμίζω εγώ:

Την ώρα που λάλησε ο κόκορας. Δηλαδή λίγο πριν χαράξει Μεγάλη Παρασκευή.
..
Ξέρεις γιατί συνέλαβαν τον Ιησού πριν χαράξει και τον οδήγησαν πριν από τις 6 το πρωί στον Πιλάτο; Διότι ήθελαν να μην δει ο κόσμος τι συμβαίνει. Και χρησιμοποίησαν ψευδομάρτυρες […] διότι οι κατηγορίες τους ήταν σαθρές. Επίσης δεν ήθελαν οι Ιερείς να δει ο όχλος, γιατί ο όχλος γνώριζε τον Ιησού από τα θαύματα και δεν θα τους άφηνε να Τον σταυρώσουν. Χρημάτισαν ψευδομάρτυρες τους οποίους παρουσίασαν μπρος από τον Πιλάτο. Ήταν μια καλοστημένη ΝΟΜΙΚΗ απάτη, σαν αυτή τού Καλόπουλου που μελέτησες με τόση τόση υπερηφάνεια για να μας την παρουσιάσεις μετά από 2006 χρόνια τής αναστάσεως. […]

Το ποιος πρέπει λοιπόν να σιωπά, ελπίζω τώρα να το κατάλαβες και μόνος σου. Δεν εννοώ εσένα, αλλά τον Μ. Καλόπουλο.

Αυτά, λοιπόν, μου απάντησε ο κατά τ' άλλα αγαπητός φίλος, μένοντας με την αφελή ψευδαίσθηση ότι τώρα μας έβαλε όλους στη θέση μας...

Κι όμως…

Κι όμως, αγαπητοί μου φίλοι: Ο Μιχάλης Καλόπουλος είχε ΑΠΟΛΥΤΟ ΔΙΚΙΟ όταν έκανε λόγο για σαφή αντίφαση στη συγκεκριμένη ιστορία. Ο χριστιανός απολογητής που εξεμάνη και βιάστηκε να ειρωνευτεί τόσο τον σκεπτικιστή συγγραφέα όσο και εμένα ως αναγνώστη του, άδικα συγχίστηκε και τζάμπα εκτέθηκε. Διότι πάνω στη φούρια του να απαντήσει, έκανε ένα καθοριστικό λάθος: Ταύτισε τις από τους Ευαγγελιστές παραδιδόμενες χρονικές αναφορές με τις αντίστοιχες σύγχρονες! Έτσι τόσον καιρό πίστευε εσφαλμένα ότι ο Ιησούς «σταυρώθηκε στις τρεις το μεσημέρι», όταν η «ώρα τρίτη» των Συνοπτικών στην πραγματικότητα αντιστοιχούσε στις 9 το πρωί (3)!! Το ίδιο σφάλμα έκανε και με τον Ιωάννη: Νόμιζε ότι η «ώρα έκτη» κατά την οποία οριστικοποιήθηκε η καταδικαστική απόφαση και ο Ιησούς παραδόθηκε «ίνα σταυρωθεί», ταυτιζόταν με «το πρωί ώρα 6 της Μ. Παρασκευής», όταν στην πραγματικότητα ήταν ήδη 12 το μεσημέρι (4)!! Οι εν λόγω χρονικές αντιστοιχίες δεν επιδέχονται αμφισβήτηση και για να είμαι ειλικρινής, εξεπλάγην που του ξέφυγε ένα τόσο χοντρό λάθος. Συνεπώς, όπως στον αντίλογο που ακολούθησε διακριτικά τού επισήμανα, το σχόλιο μου για τους ειδικούς «που μιλούν, και μιλούν, και μιλούν, εκεί που στην πραγματικότητα θα έπρεπε καλύτερα να σιωπούν», εξακολουθεί να ισχύει.
..
Και γιά να συνοψίσουμε:
..
Και τα τρία Συνοπτικά Ευαγγέλια αναφέρουν την ώρα θανάτου τού Ιησού (3 μ.μ.), ενώ το Κατά Ιωάννην όχι. Κανένα απολύτως πρόβλημα όμως. Αλληλοσυμπληρούμενες αφηγήσεις. Τέλος συζήτησης.
..
Το Κατά Μάρκον πάλι αναφέρει την ώρα τής σταύρωσης (9 π.μ.), ενώ οι υπόλοιποι όχι. Άρα λοιπόν ούτε κι εδώ υπάρχει πρόβλημα, βιάζονται να συμπεράνουν οι απολογητές. Αλληλοσυμπληρούμενες αφηγήσεις γάρ.

Δυστυχώς γι’ αυτούς όμως, η αγαπημένη τους αυτή ατάκα, εδώ δεν μπορεί να τους βγάλει από τη δύσκολη θέση. Η πληροφορία τού Κατά Ιωάννην, βλέπετε, ότι την Παρασκευή του Πάσχα και ώρα έκτη (12 π.μ.) -όταν δηλαδή κατά τους Συνοπτικούς ο Ιησούς ήδη συμπλήρωνε τρεις ώρες πάνω στον σταυρό- ακόμα αντηχούσε το… «άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν», πετάει όλες τις άλλες χρονικές αναφορές στον κάλαθο των αχρήστων! Ή βεβαίως και αντίστροφα. Ποιος θα μας το πει όμως αυτό και με τι ηθικό έρεισμα; Ε κανείς, λέω εγώ! Όσο το Α και το Β αλληλοαναιρούνται, έχουμε νομίζω κάθε δικαίωμα να αμφισβητούμε τόσο το ένα όσο και το άλλο! Τα πράγματα είναι απλά: δεν μπορούμε να έχουμε ιδέα για το πόσο διήρκεσε τελικά το σταυρικό μαρτύριο. Γι' αυτό ακριβώς άλλωστε είπα πως δεν είναι σοβαρό εκ μέρους των ειδικών να μας ζαλίζουν κάθε Πάσχα με τα έωλα πορίσματά τους. Καλή σας νύχτα.




Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ

[1] Κ.Δ., ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΙΕ΄ 25

[2] Κ.Δ., ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΙΘ΄ 1

[3] ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΟΣ, εκδ. Κ. Κουμουνδουρέα,
(ερμηνευτική απόδοση : Ι. Θ. Κολιτσάρα), τ. 6, σ. 194

[4] Ομ., σ. 394

Επίσης: Lena Einhorn, Τι συνέβη στο δρόμο για τη Δαμασκό;,

σ. 179, εκδ. ΟΡΦΕΑΣ

..

..