Περί εικόνων

............................................................

Είναι οι εικόνες των χριστιανών είδωλα ή όχι; Διαπράττουν οι πιστοί χωρίς να το καταλαβαίνουν -και το χειρότερο, ενθαρρυνόμενοι από την ίδια την Εκκλησία-, φοβερό και τρομερό αμάρτημα όταν προσέρχονται ευλαβώς σ’ αυτές, ή πρόκειται περί μιας ανυπόστατης κατηγορίας των σύγχρονων εικονομάχων που δεν διαθέτει κανένα απολύτως θεολογικό έρεισμα; Αυτό το ακανθώδες ζήτημα θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε σήμερα, κι όπου μας βγάλει...
..
Τα βασικά επιχειρήματα των ορθοδόξων
..
Σύμφωνα, λοιπόν, με την ορθόδοξη ερμηνεία, η παρουσία και χρήση εικόνων εντός της χριστιανικής λατρείας σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ειδωλολατρία, αφού:
..
α) σε απόλυτη αρμονία με τα εδάφια Ησαϊας, Μ΄ 18-20, ΜΔ΄ 9-20, Προς Ρωμαίους, Α΄ 18 αλλά και με τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, με τις εικόνες ΔΕΝ επιχειρείται να απεικονισθεί ο άκτιστος και αόρατος Θεός,
..
β) η απεικόνιση του Χριστού αφορά αποκλειστικά και μόνο την ανθρώπινη φύση του (που γνωρίσαμε) και όχι τη θεϊκή (που ακόμα δεν γνωρίσαμε),
..
γ) η απαγόρευση της 2ης εντολής αφορά την απεικόνιση κτισμάτων ως ΘΕΩΝ, κάτι που φαίνεται κι απ’ το Δευτερονόμιο, Δ΄ 12-19 όπου στις αναλυτικές αναφορές των απαγορευμένων λατρευτικών απεικονίσεων περιέχονται αρσενικά ή θηλυκά -κρατείστε το αυτό!- κτήνη, πτηνά, ερπετά, ψάρια, ουράνια σώματα, αλλά όχι… άγιοι,

δ) ακόμα και στον ναό του Σολωμόντα υπήρχαν ομοιώματα βοδιών, στη δε Κιβωτό της Διαθήκης ομοιώματα αγγέλων,

ε) στους αγίους που απεικονίζονται στις εικόνες ΔΕΝ αποδίδεται λατρεία, παρά μόνο τιμή και σεβασμός,

στ) δεν είναι το υλικό της εικόνας στο οποίο αποδίδεται τιμή, αλλά το απεικονιζόμενο πρόσωπο αφού -όπως είπε ο Μέγας Βασίλειος- «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει», δηλαδή σε απλά Ελληνικά -και όπως επίσης συμφώνησαν οι Άγιος Αθανάσιος και Άγιος Θεόδωρος-, εικόνα και απεικονιζόμενο πρωτότυπο είναι σε τελική ανάλυση ένα και το αυτό (!) και
......
ζ) (κατά τ’ άλλα) σε αντίθεση με τους ειδωλολάτρες οι οποίοι απέδιδαν στα αγάλματα υπερφυσικές ικανότητες, οι χριστιανοί ΔΕΝ πιστεύουν ότι οι εικόνες αυτές καθαυτές είναι που διαθέτουν κάποια ξεχωριστή δύναμη, αλλά το πρόσωπο που απεικονίζεται σ’ αυτές.

Χμμμ… καμία αντίρρηση!

Η πρώτη γενική θέση των ορθοδόξων είναι απολύτως σαφής. Όντως η ορθόδοξη πίστη απαγορεύει αυστηρά οποιαδήποτε μορφή απεικόνισης του Θεού Πατρός. Το ίδιο ισχύει και για απεικονίσεις της Αγίας Τριάδας (1), και ειδικότερα του Αγίου Πνεύματος με μοναδικές εξαιρέσεις τις εικόνες των Θεοφανείων και της Πεντηκοστής όπου το τρίτο πρόσωπο της Τριαδικής Θεότητας παριστάνεται «εν είδει περιστεράς» και «διεμεριζομένων γλωσσών ωσεί πυρός» αντίστοιχα. Επιτρεπτή θεωρείται επίσης και η ήδη από τον 1ο αιώνα χρησιμοποιούμενη Φιλοξενία του Αβραάμ, αφού κατά τους χριστιανούς στην εν λόγω αφήγηση η Τριαδική θεότητα προτυπώθηκε στον Αβραάμ με τη μορφή τριών αγγέλων.
....
Όσον αφορά πάλι το δεύτερο επιχείρημα, η θέση των ορθοδόξων είναι σαφής: οι αιτιάσεις των εικονομάχων ότι η εικονική αναπαράσταση του Χριστού στην ουσία ισοδυναμεί με τον διαχωρισμό των δύο φύσεων του (Νεστοριανισμός) ή -το αντίθετο- με τη σύγχυση και συγχώνευσή τους σε μιαν ολότητα (Μονοφυσιτισμός), απορρίπτονται ως παντελώς αβάσιμες ۠ ο Λόγος ενσαρκώθηκε, πήρε ανθρώπινη μορφή και ως τέτοιος λοιπόν αναπαρίσταται: ως η ενσαρκωμένη εικόνα του Θεού. Το είπε άλλωστε κι ο ίδιος ο Χριστός: «ο εωρακώς εμέ εώρακεν τον Πατέρα». Από την άλλη όμως υπάρχει, βέβαια, και το «Ου μη ίδη άνθρωπος το πρόσωπόν μου και ζήσηται». Οπότε τι γίνεται εδώ; Άγνωστο. Πίστευε τω θαύματι και μη ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον… (2)
..
Ωστόσο:

Ωστόσο τα υπόλοιπα επιχειρήματα των ορθοδόξων εγείρουν μια σειρά ερωτημάτων. Αναλυτικότερα:

γ) Η δεύτερη εντολή είναι απολύτως σαφής:

«Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γη κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υπό κάτω της γης, ου ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΙΣ αυτοίς ουδέ μη λατρεύσεις αυτοίς.»
..

Η εντολή, λοιπόν, δεν απαγορεύει μόνο την απόδοση λατρείας στα ομοιώματα, αλλά ακόμα και την ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ αυτών! Το δε προσκυνώ στην Ελληνιστική απαντά με την ίδια ακριβώς σημασία που έχει και σήμερα, περιγράφει δηλαδή την απόδοση τιμής και σεβασμού σε ιερά σύμβολα, ενώ σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των απολογητών, σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται σημασιολογικά με το λατρεύω. Εμπεριέχεται ναι, ταυτίζεται όμως όχι! Το λατρεύω αναφερόμενο σε θεότητες, σήμαινε «υπηρετώ και συνεκδοχικά αγαπώ», ενώ το προσκυνώ όπως είπαμε εξέφραζε περισσότερο την απόδοση τιμής και σεβασμού, την προσφορά λατρείας και προσκύνησης. Συνεπώς δεν μιλάμε για ταυτόσημες έννοιες. Συγκλίνουσες ναι. Ταυτόσημες όμως όχι. Τουλάχιστον όχι στη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι δύο διαδοχικές απαγορεύσεις, βλέπετε, («ου προσκυνήσεις» και «μη λατρεύσεις») τις οποίες οι απολογητές θεωρούν ταυτολογικό σχήμα και εβραϊσμό, ενώνονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο «ουδέ» πράγμα που σημαίνει ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ έννοιες ۠ τα ταυτολογικά και τα πλεοναστικά σχήματα άλλωστε εισάγονται κατά κανόνα με ασύνδετα σχήματα ή με το και. Το Προς Εβραίους, ΙΓ΄ 5 που επικαλούνται οι ορθόδοξοι απολογητές («ου μη σε ανώ ουδ’ ου μη σε εγκαταλίπω») και το οποίο κατά κανόνα μεταφράζεται: «Δεν θα σ' αφήσω, ούτε θα σ' εγκαταλείψω», ουδόλως αναιρεί τα προαναφερθέντα, αφού στην πραγματικότητα ούτε κι εδώ έχουμε ταυτολογία. Το ανίημι σήμαινε μεν μεταξύ άλλων «αφήνω κάποιον (είτε αποδεσμεύοντας είτε αποχωρώντας)», το εγκαταλείπω ωστόσο είχε όπως ακριβώς και σήμερα, και τη σημασία «αφήνω αβοήθητο» («Θεέ μου Θεέ μου, ινατί με εγκατέλιπες;»). Συνεπώς η επίμαχη φράση ασφαλώς και ΔΕΝ σημαίνει: «Δε θα σ’ αφήσω (“φύγω από σου κοντά σου”) ούτε θα σ’ εγκαταλείψω (πάλι “φύγω από κοντά σου”)», αλλά: «Δε θα σ’ αφήσω (“φύγω από κοντά σου”) ούτε θα σ’ εγκαταλείψω (“αφήσω αβοήθητο”)». Συνεπώς σε καμία περίπτωση δεν περιγράφεται και στα δύο σκέλη το ίδιο ακριβώς πράγμα (3). Όσο δε για τα άλλο παράδειγμα που υποτίθεται ότι αποτελεί ανάλογη περίπτωση ταυτολογίας - τη φράση τής Μαριάμ στο Κατά Λουκάν, Α΄ 46-47 («Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον, και ηγαλλίασεν το πνεύμά μου επί τω Θεώ τω σωτήρί μου») - , οποιοδήποτε σχόλιο θα ήταν πολυλογία...

Έτσι είναι, νομίζω, πλέον σαφές ότι δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να επιχειρηματολογούν οι ορθόδοξοι επί τού λατρεύειν. Καλύτερα να απαντήσουν πειστικά επί του προσκυνείν!
..
Εκτός αυτού, το να μας λένε ότι η επίμαχη εντολή θα πρέπει να ερμηνεύεται σε συνάρτηση με το Δευτερονόμιο, Δ΄ 12-19, φοβάμαι ότι περισσότερο περιπλέκει τα πράγματα παρά τα ξεκαθαρίζει! Εξηγώ γιατί: όπως ήδη προαναφέραμε, οι απολογητές ισχυρίζονται ότι στις αναλυτικές αναφορές των απαγορευμένων λατρευτικών απεικονίσεων του Δευτερονομίου περιέχονται αρσενικά ή θηλυκά (προσοχή εδώ!), κτήνη, πτηνά, ερπετά, ψάρια, ουράνια σώματα, αλλά όχι και… άγιοι. Συνεπώς πού είναι η απαγόρευση; απορούν. Εδώ όμως -αν δεν πρόκειται περί τυχαίου γεγονότος- κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας… - Θυμίζω το επίμαχο απόσπασμα:

[…] μη ανομήσετε και ποιήσετε υμίν εαυτοίς γλυπτόν ομοίωμα, πάσαν εικόνα ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού, ομοίωμα παντός κτήνους των όντων επί της γης, ομοίωμα παντός ορνεόυ πτερωτού, ο πέταται υπό τον ουρανόν, ομοίωμα ομοίωμα παντός ερπετού, ο έρπει επί της γης, ομοίωμα παντός ιχθύος, όσα εστίν εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης. Και μη αναβλέψας εις τον ουρανόν και ειδών τον ήλιον και την σελήνην και τους αστέρας και πάντα τον κόσμον τού ουρανού, πλανηθείς προσκυνήσης αυτοίς και λατρεύσης αυτοίς […]

Σε ένα άλλο απολογητικό κείμενο της Ο.Ο.Δ.Ε., όμως, και όλως περιέργως ακριβώς πάνω στο πιο κρίσιμο σημείο, από τη φράση δηλαδή «ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού» και μετά, τα διαβάζουμε λίγο… συμπιεσμένα:

[…] Μήπως διαφθαρείτε, και κάμητε εις εαυτούς είδωλον, εικόνα τινός μορφής, ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού,... κτήνους, ...ορνέου,... έρποντος,... ιχθύος... και μήπως υψώσεις τους οφθαλμούς σου εις τον ουρανόν, και ιδών τον ήλιον, και την σελήνην και τα άστρα, και πάσαν την στρατιάν τού ουρανού, πλανηθείς και προσκυνήσεις αυτά, και λατρέψεις αυτά.

Βλέπουμε δηλαδή να τοποθετούνται οι λέξεις κατά τέτοιον τρόπο ώστε να δημιουργείται η εντύπωση ότι οι προσδιορισμοί «αρσενικού» και «θηλυκού» αναφέρονται στα… κτήνη, πτηνά, ερπετά και ψάρια που ακολουθούν! Ενώ βέβαια μόνο έτσι δεν είναι! Το «αρσενικού ή θηλυκού» ασφαλώς και ΔΕΝ προσδιορίζει την πανίδα που ακολουθεί, αλλά αναφέρεται σε ανθρώπινα (ή ακόμα και ανθρωπόμορφα) όντα! Το κόμμα μεν που χωρίζει τη λέξη «θηλυκού» από τη λέξη «κτήνους» δεν αφαιρέθηκε (πάλι καλά!), είναι ωστόσο πασιφανές ότι οι απολογητές δεν το έλαβαν καθόλου υπ’ όψιν στην απάντησή τους. Διότι αν το είχαν λάβει αντιλαμβανόμενοι ότι οι προσδιορισμοί του γένους που προηγούνται, ΔΕΝ αναφέρονται στα ζώα που ακολουθούν αλλά σε κάτι άλλο, θα έπρεπε να είχαν αναρωτηθεί… σε ΤΙ!! Έτσι λοιπόν αναπόφευκτα οδηγούμαστε στο κρίσιμο ερώτημα: Είναι οι άγιοι αρσενικά και θηλυκά όντα ή δεν είναι;

δ) Σε αντίθεση με τις χριστιανικές εικόνες και τον περίφημο χρυσό μόσχο τού Ααρών, τα ομοιώματα των βοδιών στον ναό τού Σολωμόντα και τα Χερουβείμ στην Κιβωτό τής Διαθήκης ΔΕΝ αποτελούσαν ούτε αντικείμενο προσκύνησης ούτε λατρείας. Και όπως είπαμε, άλλο προσκύνηση και άλλο λατρεία.
..
ε) Εάν όπως μας διαβεβαιώνουν οι ορθόδοξοι απολογητές, στους αγίους που απεικονίζονται στις εικόνες που προσκυνούν, ΔΕΝ αποδίδεται λατρεία, παρά μόνο τιμή και σεβασμός, τότε συμφωνούν μαζί μας ότι όντως άλλο πράγμα είναι η προσκύνηση και άλλο η λατρεία, και συνεπώς είναι άτοπο να θεωρούν το «ου προσκυνήσεις» και το «μη λατρεύσεις» ταυτολογία! Δεν πρόκειται ούτε περί ταυτολογίας ούτε βέβαια το πρώτο μπορεί να ερμηνευτεί συνδυαστικά με το δεύτερο όπως προτείνουν οι απολογητές! Διότι πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για συνδυαστική ερμηνεία δύο λέξεων εκ των οποίων η μία («λατρεύσεις») υποτίθεται ότι προσδιορίζει την άλλη («προσκυνήσεις»), όταν ανάμεσα στις δυο αυτές λέξεις παρεμβάλλεται το… «ουδέ»;;!!
..
στ) Εάν οι χριστιανοί προσκυνώντας τις εικόνες όντως προσκυνούν το πρόσωπο που απεικονίζεται σ’ αυτές αφού «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει», γιατί δεν δέχονται ότι το ίδιο ακριβώς ίσχυε και για τους αρχαίους; Δεν καταλαβαίνουν, λοιπόν, ότι με το να κατηγορούν τους ειδωλολάτρες βγάζουν τα μάτια τους με τα ίδια τους τα χέρια; Ελπίζω μόνο να μη βιαστεί κανείς να αντιτάξει το γνωστό, μα τόσο τετριμμένο επιχείρημα πως σε αντίθεση με τους χριστιανούς, οι αρχαίοι (ποιας εποχής ακριβώς, παρακαλώ;) όντως πίστευαν ότι οι θεοί κατοικούσαν εντός των λατρευτικών ομοιωμάτων με συνέπεια να μη γίνεται πια σαφής διάκριση ανάμεσα στο παριστάνον και το παριστανόμενο και σε τελική ανάλυση να ταυτίζεται το ομοίωμα με τον θεό, γιατί η πρώτη μου αντίδραση θα ήταν να παραθέσω τις ακριβείς φραστικές διατυπώσεις του Αγίου Αθανασίου («Ο γούν προσκυνών την εικόνα, εν αυτή προσκυνεί και τον βασιλέα ۠ η γάρ εκείνου μορφή και το είδος εστιν η εικών [!]») και -ακόμα χειρότερα!- του Αγίου Θεοδώρου («Ομοιοτρόπως γάρ λεκτέον ότι Χριστός λέγεται και η του Χριστού εικών [!], και ου δύο Χριστοί») και θα γελούσε και το παρδαλό κατσίκι!

..

Σε πιθανή δε επίκληση φιλοσόφων που τάχθηκαν ανοιχτά κατά της χρήσης λατρευτικών ομοιωμάτων, θα παρέπεμπα χωρίς δεύτερη κουβέντα στον Πορφύριο ο οποίος στο Κατά Χριστιανών αναφέρει ότι «οί τό πρέπον σέβας τοίς θεοίς ποιούντες ούκ έν ξύλω ή λίθω ή χαλκώ έξ ού τό βρέτας κατασκευάζεται τόν θεόν είναι νομίζουσιν ούδ' εί τι μέρος άγάλματος άκρωτηριασθείη τής τού θεού δυνάμεως άφαιρείσθαι κρίνουσιν». (4)
.....

Σε κάτι δε… υπερνοήμονες εξυπνάκηδες που ηδονίζονται με το να στάζουν ειρωνεία και χολή για τους… βλάκες τους αρχαίους Έλληνες που πίστευαν πως τα περίφημα διοπετή ομοιώματα έπεφταν κατ’ ευθείαν από τον ουρανό, συστημένα με αποστολέα τον ίδιο τον Δία, προς το παρόν μία λέξη θα πω μονάχα κι αν χρειαστεί επανέρχομαι με περισσότερες λεπτομέρειες για περισσότερο γέλιο:  «ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΑ» λοιπόν, αγαπητοί μου εξυπνάκηδες! Αχειροποίητα. Και ο νοών νοήτω…

Όσο πια για κείνους που (χαχανοαυτο)ικανοποιούνται με φόντο τις «ανόητες, δεισιδαίμονες 
φαντασιοπληξίες των ειδωλολατρών» περί αγαλμάτων που μιλούσαν, χαμογελούσαν, μετακινούνταν από μόνα τους, προστάτευαν και… πετούσαν φωτιές όταν βέβηλοι επιχειρούσαν να τα απομακρύνουν από τον ιερό τόπο λατρείας τους, δεν είμαι σίγουρος ποια απάντηση θα ταίριαζε για την περίπτωσή τους. Να απαντήσουμε λαϊκιστί με το κλασικό «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα!»; Ή καλύτερα να τους υπενθυμίσουμε ότι «στο σπίτι τού κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί!»; Μήπως πάλι να πάρουμε το «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι» ή καλύτερα την περίφημη ρήση τού Ιησού περί κάρφους και… δοκού εν τω οφθαλμώ ημών; Ή μήπως όλα αυτά μαζί; Διότι πώς αλλιώς θα πρέπει κανείς ν’ απαντήσει σε ανθρώπους που τολμάνε και σχολιάζουν ειρωνικά τα παραπάνω, όταν στο ίδιο το σύστημα πίστης που ασπάζονται κι ακολουθούν , «υπάρχουν»… ΔΑΚΡΥΡΡΟΟΥΣΕΣ και -Θεός φυλάξοι!- ΑΙΜΟΡΡΟΟΥΣΕΣ Παναγίες, ιστορίες (γι’ αγρίους) περί εικόνων που θαυματουργικά… φεγγοβολούσαν, μιλούσαν, κουνούσαν τα δάχτυλά τους (5), … τηλεμεταφέρονταν από το ένα μέρος στο άλλο και ούτε ’γώ ξέρω τι άλλο ακόμα; Παρακαλώ λοιπόν οποιονδήποτε εικονολάτρη διαβάζει τις γραμμές αυτές, να μας δώσει, αν μπορεί, μια σαφή και πειστική απάντηση στο ερώτημα ποια ακριβώς είναι η διαφορά ανάμεσα στις ιστορίες αυτές και τις αντίστοιχες ειδωλολατρικές (6)! Για να περιοριστεί δε το εύρος των πιθανών απαντήσεων, επισημαίνω εκ των προτέρων ότι ενδεχόμενη αποστασιοποίηση από τις συγκεκριμένες ιστορίες θα ισοδυναμούσε με αποστασιοποίηση από την Παράδοση που για την ορθόδοξη πίστη είναι απόλυτα έγκυρη και αξιόπιστη. Μην πει, λοιπόν, κανείς ότι όλα αυτά ήταν απλώς λαϊκές δοξασίες και υπερβολές των απλών, χαμηλότερου μορφωτικού και πνευματικού επιπέδου πιστών, γιατί αν το πει θα πρέπει, επαναλαμβάνω, να γνωρίζει ότι πρώτον, αυτομάτως αμφισβητεί ένα σημαντικό κομμάτι της ορθόδοξης πίστης και δεύτερον, μας παρέχει απλόχερα και την εξήγηση για την προέλευση των αντίστοιχων ιστοριών των αρχαίων!
..
ζ) Ξαναδιαβάστε τα παραπάνω!

Επίλογος

Εν κατακλείδι, νομίζω καταδείχθηκε με απόλυτη σαφήνεια πως δεν αρκεί να ισχυρίζονται οι ορθόδοξοι ότι προσκυνώντας τις εικόνες δεν λατρεύουν το πρόσωπο που απεικονίζεται σ’ αυτές, αλλά απλώς του αποδίδουν τιμή και σεβασμό ۠ η πραγματικότητα που όλοι γνωρίζουμε και βιώνουμε, βλέπετε, είναι εντελώς διαφορετική: εκατομμύρια πιστοί όχι μόνο δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν απόλυτα και να εφαρμόσουν τον διαχωρισμό αυτόν, αλλά συχνά ρέπουν ακόμα και προς την ειδωλολατρική ταύτιση του παριστάνοντος με το παριστανόμενο!

Όσο για την ιστορική πλευρά του ζητήματος, εξίσου τραγελαφική περίπτωση αποτελεί κατ’ εμέ το από κάθε άποψη απίστευτο γεγονός ότι η Οικουμενική Σύνοδος που το 787 αναστήλωσε τις εικόνες, ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΕ τις αποφάσεις της προηγούμενης εικονομαχικής! Οι ορθόδοξοι βέβαια, όπως είναι φυσικό κι αναμενόμενο, αποκλείουν έστω και την απειροελάχιστη πιθανότητα το Άγιο Πνεύμα να ήταν παρόν όταν η μετέπειτα αφορισθείσα, «αιρετική» Σύνοδος της Ιερείας καταδίκασε τη λατρεία των εικόνων, αυτό όμως υποσημαίνει ότι το θεόπνευστο των συνοδικών αποφάσεων σε τελική ανάλυση είναι μια εντελώς ρευστή, υποκειμενικά ερμηνευόμενη έννοια για την οποία αποφαίνονται κατά το δοκούν οι εκάστοτε θρησκευτικοί κρατούντες! Διότι στη συγκεκριμένη περίπτωση της εικονολατρίας, δεν μιλάμε για μιαν ανέκαθεν γνωστή, θεία αλήθεια που κληροδοτήθηκε στους χριστιανούς μέσω της ευλαβούς και απόλυτα ισόκυρης προφορικής παράδοσης από τον ίδιο τον Χριστό ή από τους Αποστόλους, και κατοχυρώθηκε δογματικά με συνοδικές αποφάσεις, αλλά για μια λατρευτική πρακτική που κάποια στιγμή στην ιστορία προέκυψε, εξαπλώθηκε, καθιερώθηκε, πολεμήθηκε (754), επανέκαμψε (787), υποχώρησε (815) έως ότου τελικά επικρατήσει οριστικά με τη Σύνοδο τού 842. Το τι παιχνίδια τώρα παίχτηκαν εκατέρωθεν καθ' όλη τη διάρκεια τής εικονομαχίας για να ανέβουν στις θέσεις-κλειδί τα εκάστοτε «κατάλληλα άτομα», ελπίζω να μην διαφεύγει από τους φίλους χριστιανούς! Ερωτώ λοιπόν: Αναφορικά με τις εικονολατρικές συνοδικές αποφάσεις, Πού ακριβώς εντοπίζεται η θεοπνευστία;..



....
Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ε Σ

[1] Η πραγματικότητα βέβαια είναι διαφορετική: σε πολλές εκκλησίες
βλέπουμε τη λεγόμενη «Αγία Τριάδα» που παριστάνει τον Θεό Πατέρα
ως γέροντα με λευκά μαλλιά και γένια, τον Υιό Ιησού καθισμένο δίπλα Του
και το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού. Η συγκεκριμένη απεικόνιση
κατά την άποψη πολλών ορθοδόξων είναι κακόδοξη και βλάσφημη

....

[2] Η φράση αυτή αναφέρεται στη διττή φύση τού Ιησού και όχι -όπως

συχνά υποστηρίζεται- στην αποθάρρυνση τής έρευνας.

..

[3] Η επίμαχη ρήση «ου μη σε ανώ ουδ’ ου μη σε εγκαταλίπω» ανάγεται
στο Ιησούς Ναυή, Α’ 5 όπου η φράση αποδίδεται παραλλαγμένη: «ουκ
εγκαταλείψω σε, ουδ’ υπερόψομαί σε». Εάν λοιπόν η διατύπωση τού
Προς Εβραίους όντως ήταν ταυτολογία και τόσο το ανίημι όσο και το

εγκαταλείπω σήμαιναν «αφήνω κάποιον μόνο, απομακρύνομαι», τότε

το ίδιο νόημα θα έπρεπε να βγαίνει και από την πρωτότυπη φράση στον

Ιησού Ναυή. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει! Το υπερορώ δεν περιείχε

καθόλου τη σημασία τής απομάκρυνσης, αλλά της περιφρόνησης, της

καταφρόνησης, αντιστοιχεί λοιπόν στο εγκαταλείπω (αφήνω αβοήθητο)

τού Προς Εβραίους. Αντίθετα, το εγκαταλείπω στην παλαιότερη φράση

σήμαινε «αφήνω κάποιον μόνο, απομακρύνομαι» και κατά συνέπεια

αντιστοιχούσε στο «ανίημι» του Προς Εβραίους. Απλώς το εγκαταλείπω

στην παλαιότερη φράση μπήκε πρώτο, ενώ στη μεταγενέστερη δεύτερο.

Η σημασία του όμως στα δύο αυτά εδάφια ήταν σαφώς διαφορετική!
..
[4] Η πραγματικότητα αναφορικά με τη λατρεία των αγαλμάτων είναι ότι

η αδυναμία διάκρισης ανάμεσα σε παριστάνον και παριστανόμενο
εμφανίστηκε κατά την ύστερη αρχαϊκή εποχή και υποχώρησε σχετικά
γρήγορα, γύρω στο τέλος αυτής, με την απομυθοποιήση της αρχαίας ζωής.

Συνεπώς αν οι εικονολάτρες στηρίζουν όλη τους την κριτική σε μια τόσο

σύντομη χρονική περίοδο, τα ίδια και χειρότερα θα μπορούσε κανείς να 

τους καταλογίσει για τις εποχές εκείνες όπου «με την πάροδο του χρόνου

δεισιδαίμονες προλήψεις συνδέθηκαν με την προσκύνηση των

εικόνων. Πιστοί των λαϊκότερων κυρίως στρωμάτων και μοναχοί

αφελείς και απαίδευτοι απέδιδαν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία

στην προστατευτική δύναμη όχι πια του εικονιζόμενου προσώπου,

αλλά του ίδιου του αντικειμένου, της φορητής εικόνας, τελώντας

παράλογες πράξεις, που θύμιζαν ειδωλολατρία. Έτσι κατά τη

βάπτιση έφερναν την εικόνα στη θέση του αναδόχου, έπαιρναν
από το χρώμα της ξύσμα, το όποιο αναμίγνυαν στη θεία μετάληψη
ή το μεταχειρίζονταν για θεραπευτικούς σκοπούς».....

[5] Ακόμα θυμάμαι μια περίπτωση όπου η μητέρα μου με είχε πάρει...

σηκωτό σ’ ένα ξωκκλήσι για να δω κι εγώ το θαύμα τής Παναγίας που

κουνούσε το… δάχτυλό της!! «Μα γιατί ρε παιδιά, να κουνάει το μικρό

της δάχτυλο κι όχι ολόκληρο το χέρι;», τόλμησα να ρωτήσω. Κι επειδή

όλα αυτά που άκουγα τριγύρω μου με είχαν βγάλει έξω απ’ τα ρούχα μου,

κάποια στιγμή δεν άντεξα άλλο και πλησίαζοντας την αγιογραφία, απλά

κάλυψα με το δάχτυλό μου το δαχτυλάκι τής Παναγίας που υποτίθεται ότι

κουνιόταν! «Λοιπόν, εάν το δάχτυλο όντως κουνιέται, τότε θα πρέπει

να ξεπροβάλει πίσω από το δικό μου. Ή να το νοιώσω!», σχολίασα

ορθά-κοφτά κι οι γυναίκες που ’ταν μπροστά άρχισαν να σταυροκοπιούνται

πανικόβλητες για τον ασεβή που είχε εισβάλει στον χώρο τους! Μάλλον

όμως είχαν ξεχάσει τη σκηνή όπου ο Ιησούς προτρέπει τον… άπιστο Θωμά

να ψηλαφήσει τις πληγές από τα καρφιά πάνω στο σώμα του ώστε να

πειστεί κι ο ίδιος για το μεγάλο θαύμα τής Ανάστασης! Και επαναλαμβάνω,

αν κάποιος πει τώρα πως αυτές είναι απλώς δεισιδαιμονίες τού «χύδην

λαού», εκδηλώσεις θρησκοληψίας των χαμηλότερων λαϊκών στρωμάτων,

έ το ίδιο ακριβώς θα πω κι εγώ για τους αρχαίους Έλληνες τής ύστερης

αρχαϊκής εποχής. Τέλος συζήτησης.
....
[6] Μόνο ως υψηλής ποιότητας χιούμορ μπορεί να εκλάβει κανείς το

δήθεν… μετ’ εκπλήξεως συναγόμενο συμπέρασμα ότι «η Αθηνά δεν

απεικονίζεται από το άγαλμά της όπως συμβαίνει με τις χριστιανικές
εικόνες αλλά είναι το άγαλμά της!». Και συνεχίζει το ανέκδοτο: «Μα αυτό

θα σήμαινε πολλές "Αθηνές" όσες και τα αγάλματα τής θεάς, θα

παρατηρούσε κάποιος. Ακριβώς! Και εδώ ερχόμαστε σε ένα άλλο
χαρακτηριστικό της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, δηλαδή την
εντοπιότητα των θεών, τους ιδιαίτερους θεούς της κάθε περιοχής,

πόλης κ.λ.π. Γιατί προφανώς είναι άλλη η Αθηνά της Αθήνας από

την Μινέρβα της Ρώμης, παρόλο που η μετέπειτα νοοτροπία

(επηρεασμένη και από τα Χριστιανικά πρότυπα) τις ταύτισε.».
Υπενθυμίζω για όσους δεν έπιασαν το ανέκδοτο: Παναγία της Τήνου,

Παναγιά Σουμελά, Παναγιά η Αθηνιώτισσα, Παναγιά η Αργοκοιλιώτισσα,

Παναγιά η Βατοπεδινή, Παναγιά η Πολίτισσα, Παναγιά Τσαμπίκα, Παναγιά

η…

..

(Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς… χειρότερα!)

..

..